Konserwacja i digitalizacja kolekcji judaików
Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu.
W roku 2018 Muzeum Górnośląskie w Bytomiu otrzymało w ramach prowadzonego przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego programu KULTURA CYFROWA dofinansowanie zgłoszonego do konkursu projektu "Konserwacja i digitalizacja kolekcji judaików Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu.".
Celem projektu jest rozpoczęcie procesu zachowania, konserwacji i udostępnienia judaików pozostających do sierpnia 2017 roku w zasobach bytomskiej, a później katowickiej Gminy Żydowskiej. Dom modlitwy powstał po 1945 r. w dawnym hotelu ,,Hamburger Hof”. O jego lokalizacji przesądziła prawdopodobnie bliskość miejsca, gdzie znajdowała się tzw. Wielka Synagoga, zniszczona przez nazistów w listopadzie 1938 r.
Zbiór judaistyczny w sierpniu 2017 roku przekazany został Muzeum Górnośląskiemu w Bytomiu. Po wstępnym opracowaniu, księgozbiór z Bytomia, tak w zakresie liczby jak i rodzaju publikacji uważany jest przez część badaczy za trzeci co do wielkości w Polsce - po zasobach Uniwersytetu Jagiellońskiego i biblioteki Żydowskiego Instytutu Historycznego.
Proces digitalizacji i konserwacji judaików to proces rozpisany na kolejne lata. W latach 2020-2021 dzięki ponownie uzyskanemu z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego dofinansowania, przeprowadzono prace konserwacyjne i digitalizacyjne w konsekwencji których udostępniono kolejne 134 woluminy (zdigitalizowanych zostało przeszło 67000 stron).
W chwili obecnej przeprowadzona została digitalizacja wraz z niezbędnymi pracami konserwacyjnymi 353 ksiąg (udostępniono przeszło 141 tysięcy stron). Opracowany materiał w postaci elektronicznej został udostępnionym min. na platformie Śląskiej Biblioteki Cyfrowej. Księgozbiór dostępny będzie także w czytelni Biblioteki Muzeum Górnośląskiego.
W przypadku zainteresowania i woli wsparcia tych działań (jak też innych projektów MGB) informujemy o możliwości wspierania nas darowiznami.
Wpłat dokonywać można na konto: ING Bank Śląski, numer konta: 92 1050 1230 1000 0002 0000 1857 ze wskazaniem celu darowizny - Judaika.
Muzeum Górnośląskie w Bytomiu prezentuje kolekcję książek z biblioteki dawnego Domu Modlitwy Żydowskiej Gminy Wyznaniowej w Bytomiu, przekazanych Muzeum w darze w 2015 roku. Dzięki dofinansowaniu ze środków programu „Kultura cyfrowa” Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego konserwacji i digitalizacji zostało poddanych 220 obiektów (ponad 80 000 skanów), które są publikowane w Śląskiej Bibliotece Cyfrowej. Dwuletni projekt o wartości 280 000 zł, którego partnerem jest Biblioteka Śląska, realizowany był od 16 lipca 2018 roku; zakończenie nastąpi 31 grudnia 2019 roku. W zbiorze przeważają książki o charakterze religijnym – modlitewniki na poszczególne święta żydowskie, księgi Talmudu, traktaty teologiczne i kabalistyczne czy wydania Tory (Pięcioksięgu) z komentarzami – głównie z drukarni lwowskich, wileńskich, warszawskich i wiedeńskich. Większość posiada pieczęcie i wpisy własnościowe z Kresów Wschodnich Rzeczypospolitej, uratowane z Holokaustu.
ZAJĘCIA EDUKACYJNE:
Oferta edukacyjna w ramach projektu obejmuje zarówno zagadnienia związane bezpośrednio z posiadanym przez MGB zbiorem, jak i tematy wychodzące poza sam obiekt, związane z kulturą, religią oraz historią Żydów, ze specjalnym uwzględnieniem Górnego Śląska. Skierowana jest do wszystkich grup wiekowych, a także do specjalistów związanych z tematyką żydowską. Dla najmłodszych przygotowane zostały spotkania wprowadzające do kultury, historii i symboliki żydowskiej za pośrednictwem m.in.: radosnych świąt żydowskich, wycinanki żydowskiej, piśmiennictwa religijnego oraz poznawania historii własnego miasta w kontekście śladów obecności tej grupy w jego przestrzeni. Młodzież nie tylko zapozna się z wybranymi zagadnieniami kultury żydowskiej, ale także podejmie trud popularyzacji i propagowania tych zagadnień w postaci stworzonych w ramach warsztatów filmików. Z dorosłymi odbiorcami pragniemy poruszyć tematy takie jak konserwacja zasobów bibliotecznych, digitalizacja, dostęp i korzystanie z cyfrowych zasobów kultury, wartość historyczno-kulturowa zbioru MGB, a także zagadnienia związane z historią górnośląskich żydów oraz ich kulturą, której ogromnie ważnym elementem była m.in. literatura religijna. Przez cały czas trwania projektu na stronie internetowej publikowane będą również artykuły ekspertów z zakresu kultury, religii, piśmiennictwa religijnego i filozoficznego Żydów oraz opracowywania posiadanego przez MGB zbioru.
Kalendarium spotkań:
2021
- 30 listopad 2021 (wtorek) - "Digitalizacja piśmiennictwa Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu" – wykład prowadzi Grzegorz Bednarek
- 22 lipca 2021 (czwartek) - „Kartki z życiorysu miasta z dziejów Żydów bytomskich po 1945 roku” - wykład Dariusza Walerjańskiego
- 22 kwietnia 2021 (czwartek) - „Miejsce pamięci. Cmentarz żydowski w Bytomiu” - oprowadzanie prowadzi Sławomir Pastuszka
2020
- 25 czerwca 2020 (czwartek), godz. 17:00 - "Rola synagogi w życiu Żydów Górnośląskich"- wykład online prowadzi Sławomir Pastuszka / materiał dostępny w chwili premiery na stronach Muzeum Górnośląskiego oraz mediach społecznościowych
- 24 września 2020 (czwartek), godz. 17:00 - "Rytuał serca. Modlitwa i modlitewnik w życiu żydowskim" - wykład online prowadzi dr Piotr Majdanik / materiał dostępny w chwili premiery na stronach Muzeum Górnośląskiego oraz mediach społecznościowych
2019
- 26 styczeń 2019 (sobota), godz. 16.00 - Historia Żydów na Górnym Śląsku i w Zagłębiu Dąbrowskim - spotkanie z dr Aleksandrą Namysło.
- 7 kwiecień 2019 (niedziela), godz. 13.00 - Warsztaty wycinanki żydowskiej,
- 13 kwiecień 2019 (sobota), godz. 16.00 - Śladami bytomskich Żydów - spacer po Bytomiu. Prowadzi Izabella Kuhnel,
- 11 maj 2019 (sobota), godz. 16.00 - Architektura synagog. Prowadzi: prof. Ewa Chojecka,
- 15 czerwiec 2019 (sobota), godz. 16.00 - Kultura Żydów polskich. Prowadzi: prof. Leszek Hońdo,
- 28 wrzesień 2019 (sobota), godz. 16.00 - Hebrajska literatura filozoficzna i religijna. Prowadzi: dr Piotr Majdanik,
- 23 listopad (sobota), godz. 16.00 - Kolekcja judaików Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu po kuracji - podsumowanie przeprowadzonych prac konserwatorskich. Prowadzą: Violetta Bachur i Katarzyna Waloszek.
2018
- 22.09.2018, g. 12:30 - Zbuduj sobie szałas, czyli Sukkot i inne radosne święta żydowskie (warsztaty dla dzieci),
- 13.10. 2018, g.17:00 „Co my tutaj mamy? Kolekcja judaików Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu”. Gość: dr Jacek Proszyk - Pracownik Działu Historii Muzeum Historycznego w Bielsku-Białej.Centrum Edukacji, plac Jana III Sobieskiego 2. Wstęp wolny
- 17.11.2018, g.16:00 "Regionalne zasoby cyfrowe i sposób korzystania z nich". Gość: Remigiusz Lis - kierownik Działu Mediów Cyfrowych Biblioteki Śląskiej.
KONFERENCJA NAUKOWA
- 4 listopad 2021 (czwartek) - Konferencja naukowa: "Żydowskie dziedzictwo kulturowe w Polsce",
- Publikacja konferencyjna (plik PDF)
Projekt dofinansowany ze środków
Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury, uzyskanych z dopłat ustanowionych w grach objętych monopolem państwa, zgodnie z art. 80 ust. 1 ustawy z dnia 19 listopada 2009r. o grach hazardowych
Partnerzy projektu: