19 kwietnia przypada 78. rocznica wybuchu powstania w getcie warszawskim. Mira Fuchrer, Tosia Altman czy Rachela Zylberberg – to tylko trzy nazwiska z licznej grupy kobiet, które zginęły w czasie zrywu powstańczego w warszawskim getcie wiosną 1943 roku. Były łączniczkami, sanitariuszkami, kolportowały nielegalną prasę – brały czynny udział w działaniach wojennych wraz ze swoimi kolegami z Żydowskiej Organizacji Bojowej (ŻOB). Po blisko miesięcznej walce z okupantem życie straciło większość z nich, a teren dzielnicy żydowskiej został przez nazistów zrównany z ziemią.

Zdzisław Lachur, „Bojowniczka getta warszawskiego”, tempera

Świadkiem podobnych – choć w mniejszej skali – działań w Zagłębiu Dąbrowskim był młody artysta Zdzisław Lachur (1920–2007). W swoich rysunkach dokumentował życie w zagłębiowskim getcie, szkicując jego mieszkańców i ich codzienność. Przystąpienie nazistów w sierpniu 1943 roku do likwidacji – pomimo oporu – dzielnic żydowskich w Sosnowcu i Będzinie było wielkim ciosem dla związanego z tym środowiskiem artysty.

W efekcie tych doświadczeń sporą część swojej twórczości poświęcił on tematyce żydowskiej. Najobszerniejszy i najbardziej znany jest cykl „Judaików” jego autorstwa. Swoją pracą artystyczną oddał także hołd walczącym w powstaniach ŻOB-owcom, upamiętniając ich w mrocznych, wojennych portretach. Za te działania był wielokrotnie nagradzany, m.in. przez Instytut Yad Vashem w 1979 roku.

Z ostatniego wspomnianego cyklu pochodzi powojenny, malowany temperą obraz z kolekcji naszego Muzeum, zatytułowany „Bojowniczka getta warszawskiego”.

[Opracowała: Urszula Mikoś]