Wiktoria Goryńska, „Kot”, 1930, litografia (ze zbiorów Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu)
Wiktoria Goryńska (1902–1945)
Uczęszczała do wiedeńskiej Kunstgewerbeschule. W Polsce swój talent rozwijała pod opieką Konrada Krzyżanowskiego, Tadeusza Pruszkowskiego i Władysława Skoczylasa. Należała do Stowarzyszenia Polskich Artystów Grafików „Ryt” i Związku Polskich Artystów Grafików. Tworzyła głównie w technice drzeworytniczej, nadając swoim pracom ekspresyjny charakter przez wykorzystanie intensywnych barw na ich wybranych fragmentach. Początkowo poruszała tematykę animalistyczną, wykonując m.in. całą serię oryginalnych przedstawień kotów, jak również fantastyczną i religijną. Często wracała do motywów różnych konkurencji sportowych. Kultura fizyczna interesowała ją nie tylko jako kolejny temat barwnego drzeworytu, lecz również prywatnie – uprawiała szermierkę, a także była autorką tekstów o tym sporcie. W drzeworytach poruszała istotny dla twórców awangardowych problem ukazania ruchu na płaszczyźnie dzieła. W repertuarze tematów Goryńskiej pojawiły się również autoportrety o psychologicznym wyrazie, w których chciała określić siebie nie tylko jako człowieka, ale także jako w pełni zaangażowaną w pracę artystkę. W latach 1926–1929 stworzyła serię dzieł o symboliczno-ekspresyjnym charakterze, tematycznie skoncentrowanych na ludzkiej tragedii i skrywanych tajemnicach. Ilustrowała książki, tworzyła ekslibrisy. Inspirowała ją sztuka polskich i angielskich artystów – jak się wydaje, głównie angielska ilustracja książkowa, m.in. w pracach Aubreya Beardsleya. Wpływ sztuki prerafaelitów daje się zauważyć w kompozycjach religijnych Goryńskiej. Trudno jednoznacznie zakwalifikować jej twórczość, z której przebija się wiele cech zindywidualizowanych. Główny nacisk Goryńska kładła na perfekcyjną, rysunkową linię, przypominającą często malowane tuzem kontury. Była autorką tekstów o sztuce. W Polskim Radiu tworzyła audycje dla Polonii amerykańskiej. Publikowała m.in. w „Timesie”.