Młoda góralka w towarzystwie dwóch mężczyzn lejących ją wodą. Czarno-białe zdjęcie przedstawiające zwyczaj lania wodą czyli śmiergus wielkanocny. Fotografia wykonana w Istebnej, fot. L. Malicki.

Poniedziałek Wielkanocny

Najbardziej rozpowszechnionym zwyczajem praktykowanym w Poniedziałek Wielkanocny jest tzw. śmigus-dyngus, czyli oblewanie dziewcząt wodą. Obrzędowe polewanie miało znaczenie magiczne i agrarne: „zobowiązywało” przyrodę, aby sprzyjała ludziom i ich pracy na roli. Z czasem zwyczaj nabrał również charakteru społecznego, stając się oficjalnym początkiem „zolyt” – w niektórych regionach wierzono, że każda

Continue reading
Starszy mężczyzna i kobieta klęczący na ziemi podczas zwyczaju wkładania krzyżyków w ziemię, aby spowodować urodzaj i uchronić pole przed gradem. Zdjęcie wykonane w Zawadzkiem w latach 30. XX wieku

Niedziela Wielkanocna

Najuroczyściej przez chrześcijan obchodzonym oraz najstarszym (od II wieku) świętem jest Wielkanoc. Wczesnym rankiem w Wielką Niedzielę wierni udawali się na mszę rezurekcyjną. Po przyjściu z kościoła zasiadano do wspólnego stołu, aby zjeść po długim poście „święcone”. Przestrzegano, aby wszystkie pokarmy poświęcone w kościele były zjedzone. Resztki dawano krowom, natomiast

Continue reading
Ręce kobiety wykonującej pisankę. Czarno-białe zdjęcie wykonane w Mysłowicach w 1957 roku.

Święcenie potraw wielkanocnych w Wielką Sobotę

Zwyczaj „święcenia jadła” w okresie wielkanocnym jest znany w Europie od co najmniej VIII wieku. W średniowieczu uroczystość ta odbywała się w niedzielę, ale z czasem została przeniesiona na Wielką Sobotę, a w niektórych regionach na Wielki Piątek. Badacze kultury nie są zgodni co do występowania zwyczaju święcenia żywności na

Continue reading

Kurek dyngusowy – stąd do epoki brązu

Jednym z popularnych jeszcze kilkadziesiąt lat temu w Polsce zwyczajów wiosennych był kurek (kogucik, kogutek) dyngusowy. W Poniedziałek Wielkanocny młodzi chłopcy wozili po wsi ozdobionego koguta na dwukołowym malowanym na czerwono wózku, przystrojonym zbożami, trawami, kwiatami, koralikami, błyskotkami i kolorowymi wstążkami. Początkowo kogut był żywy, odpowiednio wcześniej nakarmiony ziarnem nasączonym

Continue reading