Jan Stanisławski, „Przed zmierzchem”, olej, tektura

„Postać okazała, jak przysłowiowy szlachcic z Podola lub Ukrainy, twarz pełna i wesoła, ruchy swobodne – oto Stanisławski.”

Tak o Janie Stanisławskim (1860–1907) pisał na łamach „Tygodnika Ilustrowanego” Jan Zakrzewski, nie mogąc się jednocześnie nadziwić temu, że mężczyzna o tak „rozrosłej” posturze maluje nie tyle obrazy, ile raczej obrazki (ze względu na ich niewielkie rozmiary). Chciałoby się jednak w związku z tym powiedzieć: ale co to za obrazki!

Gatunkiem, który Jan Stanisławski upodobał sobie nade wszystko, jest pejzaż, malowany przezeń zazwyczaj na tekturze lub desce. Były to „prawdziwe poematy o naturze”. Nie było bowiem widoku ani towarzyszącego pejzażowi zjawiska atmosferycznego, którego Stanisławski nie potrafiłby objąć swym talentem.

I pomyśleć, że artysta początkowo chciał studiować matematykę! Zrozumiawszy jednak, iż cyfry, rachunki i wykresy nie są jego powołaniem, zdecydował się na naukę w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych. Po jakimś czasie Jan Stanisławski objął katedrę pejzażu w tamtejszej akademii, rewolucjonizując sposób nauczania poprzez organizowanie dla swych uczniów zajęć w plenerze. Warto przy okazji wspomnieć, iż z jego pracowni wyszło wielu znamienitych pejzażystów, jak choćby: Stefan Filipkiewicz czy Stanisław Kamocki, których prace także znajdują się w zbiorach MGB.

Co ciekawe, znawcy sztuki pisali nie tylko o wielkiej kulturze malarskiej Jana Stanisławskiego, ujawniającej się m.in. poprzez doskonały rysunek, świetne zestawienia kolorystyczne i wyjątkową umiejętność oddawania zjawisk przyrody, wielu z nich – J. Kleczyński, Z. Przesmycki, M. Olszewski – zwróciło również uwagę na muzyczność dzieł malarza. Jeden z nich napisał wprost: „Krajobrazy Stanisławskiego śpiewają”.

Jeśli obrazy mogą śpiewać, a głęboko wierzymy, że tak jest, tym milej jest nam zaprezentować pejzaż Jana Stanisławskiego znajdujący się w zbiorach naszego Muzeum.

[Opracowała: Helena Kisielewska, kustosz w Dziale Sztuki Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu]