Chrystian Breslauer, „Pejzaż znad Niemna”, 1839, olej na płótnie

Istotną rolę w kształtowaniu rodzimego malarstwa pejzażowego odegrał Chrystian Breslauer (1802–1882) – adept Akademii Sztuk Pięknych w Düsseldorfie, słynącej ze starannie wypracowanych zasad malarstwa krajobrazowego. Breslauer łączył w swojej twórczości wnikliwą obserwację natury, popartą studiami plenerowymi, z tendencją do idealizującego uogólnienia oraz uporządkowania kompozycji. Zgodnie z wymogami pejzażu romantycznego artysta kształtował warstwę wizualną w taki sposób, by była przesycona aurą nastrojowości. Henryk Piątkowski, malarz i krytyk sztuki żyjący na przełomie XIX i XX wieku, tak pisał o artyście: „(…) zapatrywał się na naturę jako na coś niezupełnie doskonałego, z czego należało czerpać poniekąd, lecz zatracając cechy charakterystyczne, dawać w obrazach wytwór własnych pojęć o pięknie, opartych na utartej tradycji”.

Utrzymany w stylistyce tzw. düsseldorfskiej szkoły pejzażowej obraz „Pejzaż znad Niemna” zdradza dużą wrażliwość artysty w odtwarzaniu niuansów kolorystycznych i świetlnych.

Malarz po wielu latach osiadł w Warszawie, gdzie pracował jako nauczyciel „rysunku pejzażu” w tamtejszej Szkole Sztuk Pięknych. Miał świetny kontakt z młodzieżą. Do grona osób, które kształciły się w jego pracowni, należeli m.in. Wojciech Gerson, Franciszek Kostrzewski, Józef Szermentowski czy Aleksander Świeszewski.

Idea studiów plenerowych, którą propagował Chrystian Breslauer, stanowiła jedną z podstaw kształtowania się realizmu w malarstwie polskim.

[Opracowała: Helena Kisielewska, adiunkt w Dziale Sztuki Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu]