Na wystawie archeologicznej „Najcenniejsze…”, którą można obecnie oglądać w Muzeum Górnośląskim w Bytomiu, prezentowany jest interesujący zabytek – drewniana laska datowana na koniec XIII wieku. Została ona odkryta w latach 90. XX wieku podczas badań wykopaliskowych prowadzonych na Rynku w Bytomiu. Ma długość 60 cm i jest bogato ornamentowana, m.in. sześcioramienną gwiazdą. Funkcja przedmiotu nie została wyjaśniona.

Laska była najpowszechniej stosowaną odznaką posiadania władzy. Władca, nadając jakiemuś urzędnikowi część swojej władzy, wyposażał go w laskę. Laska sędziowska oznaczała władzę sądową. Genezy jej funkcji można poszukiwać w starożytnym Rzymie, gdzie w postępowaniu sądowym wykorzystywano laski zwane „festuca” lub „vindicta”.

Przeszła ona całą ewolucję – od zwykłego kija do bogato zdobionego berła. Witold Maisel w książce „Archeologia prawna Europy” wskazał, że laska bądź berło przysługiwały także osobom stojącym na czele gmin zarówno miejskich, jak i wiejskich. Były oznaką ich władzy, w tym także władzy sądowej. Laskami posługiwali się również starsi cechowi dla unaocznienia piastowanego urzędu. Jest rzeczą prawdopodobną, że początkowo były to zwykłe laski drewniane, które nie zachowały się do naszych czasów. Laska odkryta w Bytomiu byłaby więc najstarszym tego typu zabytkiem odkrytym w Polsce, ponieważ egzemplarze znajdujące się w niektórych muzeach pochodzą z późniejszych okresów.

Występujący na lasce ornament sześcioramiennej gwiazdy (heksagram) zwanej gwiazdą czy też tarczą Dawida może sugerować, że zabytek ma coś wspólnego ze społecznością żydowską. Znak ten był jednak znany znacznie wcześniej. Stosowali go już Sumerowie. W średniowieczu stał się znakiem rozpoznawczym piwowarów i piwiarni. Być może więc bytomska laska stanowiła atrybut starszego cechowego piwowarów. Już bowiem od XII wieku wytwórcy piw zaczynali organizować się w gildie (organizacje cechowe mające na celu strzeżenie ich interesów), które określały zasady otrzymania tytułu mistrza-piwowara i nauki sztuki piwowarskiej oraz dbały o wysoką jakość piwa. Pilnowały także, by nie było ono sprzedawane bez pozwolenia w danym mieście.

[Dorota Podyma]