Chociaż archeolodzy z Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu nigdy nie prowadzili badań na kontynencie północnoamerykańskim, w zbiorach Działu Archeologii MGB znajduje się 20 zabytków z tego właśnie kontynentu. Wśród nich jest niezwykły artefakt, tzw. atlatl weight, czyli ciężarek do miotacza oszczepów. Pochodząca z języka azteckiego nazwa „atlatl” upowszechniła się na początku XVI wieku, gdy Hiszpanie podbijali imperium Azteków. Była to broń, której najeźdźcy obawiali się najbardziej.

Miotacz oszczepów wynaleźli paleolityczni myśliwi, stosowano go w różnych miejscach na całym świecie. Najstarszy, sprzed około 27 tysięcy lat, znaleziono we Francji. Atlatl ma postać długiego na około 50 cm wydrążonego kawałka drewna lub np. poroża z charakterystycznym hakiem na końcu. Miotacze były przedłużeniem ręki i dawały większą siłę wyrzutu, a przez to dalszy zasięg pocisku. Dla porównania – oszczep miotany ręką ma zasięg niewiele ponad 100 metrów, a wyrzucany z użyciem atlatla – ponad 250! Ważną częścią miotacza był ciężarek, który umożliwiał lepsze wyważenie broni i tłumił dźwięk wydawany przez wyrzucany oszczep. Ciężarki o zróżnicowanych kształtach i różnych sposobach mocowania w miotaczach zostały wynalezione w Ameryce Północnej około 9 tysięcy lat temu i znane są wyłącznie z tego kontynentu.

Unikatowy, bo jedyny w Polsce, atlatl weight pochodzi ze wschodniej części USA lub Kanady, o czym świadczy jego półksiężycowaty kształt, otwór do osadzania, charakterystyczne geometryczne zdobienie oraz surowiec skalny, z jakiego został zrobiony. Nie wiadomo, w jaki sposób trafił na nasze ziemie. Być może była to pamiątka przywieziona z dalekich wojaży, po wielu latach przekazana do muzeum.

Ciężarek oraz inne zabytki archeologiczne już niebawem będzie można podziwiać na wystawie „Najcenniejsze. Wystawa archeologiczna z okazji jubileuszu 110-lecia Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu”.

A jeśli jesteście ciekawi, jak wygląda miotanie oszczepów za pomocą atlatla, odwiedźcie stronę:

[Beata Badura]