Na początku lat 30. XX wieku w Niemczech zamieszkiwało około 50 tys. Żydów polskiego pochodzenia. Opuścili oni odradzające się po latach niebytu państwo polskie po I wojnie światowej, w poszukiwaniu pracy i w nadziei, że docelowo wyemigrują do Stanów Zjednoczonych. Żydzi ze Wschodu nie byli w Niemczech mile widziani, ponadto nie posiadali niemieckiego obywatelstwa, co okazało się później kluczowe. Od 1920 roku Żydzi z II RP posiadali polskie obywatelstwo, co w pewnym stopniu chroniło ich przed represjami, jakie nadeszły po 1933 roku. Ich sytuacja skomplikowała się wiosną 1938 roku, po dokonaniu anszlusu Austrii. Polski rząd, w obawie przed masowymi powrotami Żydów do Polski, postanowił anulować polskie obywatelstwo i zaprowadzić przymus aktualizacji paszportu w polskich konsulatach. Mieszkających poza granicami II RP przez okres dłuższy niż pięć lat, pozbawiono automatycznie obywatelstwa ze względu na „utratę więzi z państwem polskim”. Niejako korzystając z sytuacji państwo niemieckie zdecydowało się na deportację Żydów posiadających polskie paszporty w przeddzień terminu ich aktualizacji, 29 października 1938 roku. Dwa dni przed terminem szef służby bezpieczeństwa Rzeszy, Reinhard Heydrich, ogłosił rozporządzenie o wydaleniu około 17 tys. Żydów do Polski.

Zapraszamy Państwa do wysłuchania osiemnastego nagrania z serii podcastów historycznych pt. „Polenaktion. Historia w trzech odsłonach”.

Projekt realizowany przy wsparciu Fundacji Współpracy Polsko-Niemieckiej w Warszawie, we współpracy ze Stiftung Haus Oberschlesien, Kulturreferat für Oberschlesien, Oberschlesisches Landesmuseum w Ratingen.

Premiera podcastu: 29 grudnia 2023 (Facebook Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu)