Bytom i Jerozolimę dzieli 3720 kilometrów. Dolina Gmin w Instytucie Pamięci Męczenników i Bohaterów Holocaustu JAD Vashem w Jerozolimie to jedyny w swoim rodzaju i niepowtarzalny pomnik pamięci ofiar zagłady, który obejmuje niewiele ponad hektar powierzchni. Powstał, a wręcz wyrósł, z naturalnego podłoża. Inspiracją dla przygotowania tego miejsca był fragment z Księgi Ezechiela odnoszący się do opisu wskrzeszenia zmarłych. Prace nad realizacją projektu Doliny Gmin na wzgórzu pamięci JAD Vashem trwały przez niemal 10 lat. Zakończyły się pod koniec 1992 roku. Z lotu ptaka pomnik przypomina mapę Europy i Afryki Północnej sprzed wybuchu II wojny światowej.
Na 107 ścianach, mających wysokość około 30 stóp wyryto ponad 5 tysięcy nazw miast i miasteczek, w których mieszkali Żydzi. Ich nazwy zapisano alfabetem łacińskim i hebrajskim. Każda jest świadectwem trwania, odrębnym światem i przypomnieniem o istnieniu w tych miejscach społeczności żydowskich przed nadejściem zagłady. Obecnie w przypadku wielu z nich pozostała tylko sama nazwa, gdyż ludzi już nie ma. Bytom, tak jak i wiele innych miast, ma swoje miejsce w Dolinie Gmin.
Przy wejściu do Doliny Gmin umieszczono napis: pomnik ten upamiętnia społeczności żydowskie unicestwione przez nazistowskie Niemcy i kolaborantów oraz nieliczne, które ucierpiały, ale przetrwały cienie Holocaustu. Przez ponad tysiąc lat Żydzi żyli w Europie, skupiając się w społecznościach, aby zachować swoją odrębną tożsamość. W czasach względnego spokoju kultura żydowska kwitła, jednak w okresach niepokojów Żydzi byli zmuszani do ucieczki. Gdziekolwiek się osiedlali, obdarowywali ludzi swoimi talentami. Tutaj zostaną opowiedziane ich historie.
Zapraszamy Państwa do wysłuchania trzynastego nagrania z serii podcastów historycznych pt. „Dolina Gmin. 3720 kilometrów na południe”.
Projekt realizowany przy wsparciu Fundacji Współpracy Polsko-Niemieckiej w Warszawie, we współpracy ze Stiftung Haus Oberschlesien, Kulturreferat für Oberschlesien, Oberschlesisches Landesmuseum w Ratingen.
