Efektem realizacji zadania „Pracownia analiz molekularnych, konserwacji materiału genetycznego i bank DNA” jest utworzenie pierwszej w pionie Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego pracowni konserwacji, analiz molekularnych i banku DNA dla eksponatów muzealnych pochodzenia organicznego z zakresu dziedzictwa przyrodniczego. Ostatnie dziesięciolecia to okres niezwykłego wręcz postępu w badaniach genetycznych, zwłaszcza, co jest niezwykle istotne z naszego punktu widzenia, dotyczących materiałów muzealnych dokumentujących przyrodę występującą współcześnie, subfosylną, a nawet skamieniałości. Stąd powstanie pracowni jest ze wszech miar uzasadnione, jeśli chcemy znaleźć się w grupie wiodących w zakresie nowoczesnego muzealnictwa instytucji gromadzących eksponaty z obszaru dziedzictwa przyrodniczego. Projekt: „Pracownia analiz molekularnych, konserwacji materiału genetycznego i bank DNA” dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego w kwocie 148 050 zł. Całkowita wartość inwestycji to 186 050 zł.

W ramach realizacji zadania powstała dedykowana dla potrzeb przygotowania eksponatów z zakresu dziedzictwa przyrodniczego (głównie bezkręgowców) do opracowania zapisu sekwencji genowych. W związku z tym, że najliczniejszą w zbiorach muzealnych, jak i w przyrodzie grupą zwierząt są owady, wyposażenie pracowni molekularnej jest głównie im dedykowane. Podobnie jak i optyczny sprzęt pomocniczy do digitalizacji postępu prac konserwatorskich i analitycznych w celach dokumentacyjno-edukacyjnych. Niejako równolegle w ramach tego kierunku rozwoju badań muzealnych będziemy rozwijali gromadzenie próbek badawczych w ramach „Banku DNA”.

Muzeum Górnośląskie jest prekursorem tego typu badań w resorcie Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego w Polsce. W 2016 roku rozpoczęliśmy tworzenie „Banku Próbek DNA” w oparciu o materiały kolekcji osteologicznej Działu Przyrody. Jednym z olbrzymich sukcesów tego początkowego etapu angażowania się Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu w ten typ innowacyjnych badań muzealiów przyrodniczych było zainteresowanie genetyków badaniami jednego z najcenniejszych w świecie eksponatu dermoplastycznego żubrzycy Planty. Dzięki niej powiodła się bezprecedensowa próba uratowania istnienia w przyrodzie największego ssaka Europy. Planta stała się zaczątkiem restytucji stada białowieskiego, a w konsekwencji — światowej populacji tego gatunku. Stąd tak ważne były badania genetyczne i poznanie antycznego DNA żubra. O doniosłości tych badań świadczy fakt włączenia się w nie najwybitniejszych genetyków z Europy i USA łącznie z niekwestionowanym autorytetem światowym w tej dziedzinie prof. Michaelem Hofreiterem.

Dzięki dalszej współpracy z Laboratorium Genetycznym Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz z Pracownią Molekularną z Poczdamu opracowane zostały procedury pobierania prób osteologicznych oraz procedury dekontaminacji stosowane u nas do dnia dzisiejszego. W ciągu sześciu lat zgromadziliśmy kilkaset próbek kostnych gatunków ssaków rzadkich czy zagrożonych w skali globalnej z Afryki, Ameryki Północnej, Europy i Azji. W ramach tego projektu chcemy zarówno zintensyfikować te działania, jak i w większym zakresie upublicznić ten jedyny w Polsce tego typu projekt. Na obecnym etapie rozwoju badań genetycznych możliwe jest rozszerzenie naszego banku o próby sierści i włosów, gdyż najnowsze metody badawcze pozwalają również na efektywną analizę takich próbek.

Projekt „Pracownia analiz molekularnych, konserwacji materiału genetycznego i bank DNA” dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego w kwocie 148 050 zł. Całkowita wartość inwestycji to 186 050 zł.