W niedzielę, 7 kwietnia, odbyły się w ramach projektu „Judaika” niezwykłe warsztaty z wycinanki żydowskiej. Ta bardzo stara tradycja sięga korzeniami średniowiecza i była formą sztuki ludowej i religijnej wykonywaną przez mężczyzn, zwykle anonimowo. Wycinana, początkowo na pergaminie, bardzo ostrym nożem stanowiła ozdobę domów i synagog. Wśród Żydów Europy Wschodniej rozkwitła w XIX wieku. Związana jest z życiem religijnym, świętami i progami życia. Najbardziej znanym rodzajem wycinanki były mizrachy – zawieszane na wschodniej ścianie domu lub bożnicy, wskazywały kierunek Jerozolimy, pełne religijnych symboli, a nawet tekstów, wisiały cały rok, niezależnie od świąt. Musiały zawierać jeden z  tradycyjnych żydowskich symboli: menorę, tarczę Dawida lub tablice mojżeszowe. Centralnie umieszczone elementy otoczone były przez ogromne bogactwo ornamentów w postaci wijących się linii, motywów kwiatowych oraz zwierząt, które stanowiły element symboliczny. Bardzo często pojawiały się lwy jako symbol siły i pokolenia Judy, tygrysy symbolizujące wytrzymałość, jelenie – rączość, orzeł – lekkość, by oddać werset z Przypowieści Ojców: „Bądź wytrzymały jak tygrys, a lekki jak orzeł, rączy jak jeleń, a silny jak lew, aby móc wypełnić wolę Ojca twego w niebiosach”. Kwiaty i liście pojawiające się w wycinankach obrazowały Drzewo Życia, symboliczna była także winorośl czy owoce granatu. Pojawiały się zwierzęta egzotyczne i fantastyczne lub znaki zodiaku, zamknięte w misternych plecionkach ornamentu.

W Bytomiu historię wycinanki żydowskiej poznaliśmy dzięki pani Monice Krajewskiej, która zajmuje się sztuką żydowską jako artystka i edukatorka, a jej prace inspirowane tradycyjną wycinanką żydowską i kaligrafią hebrajską znaleźć można w muzeach, synagogach i kolekcjach prywatnych. Prowadzi warsztaty i wykłady m.in. na festiwalach kultury żydowskiej i w Centrum Kultury Jidysz w Warszawie. Po II wojnie światowej i związanych z nią stratach, również w zakresie żydowskiej kultury materialnej, wycinanka odrodziła się w zupełnie innej formie – stała się obiektem zainteresowania i inspiracją dla artystów oraz otwartych, zainteresowanych nowymi formami wyrazu osób jak uczestniczki naszych warsztatów. Musimy przyznać, że byliśmy pod wrażeniem prac, których część niniejszym z dumą prezentujemy, zaznaczając, że dla wszystkich pań było to pierwsze spotkanie z wycinanką żydowską w życiu! Gratulujemy i życzymy wielu pięknych wycinanek.