W ostatnich dniach do Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu po przeprowadzonej konserwacji powrócił (choć to nie grudzień) Św. Mikołaj.

Rzeźba pierwotnie znajdowała się w kościele ewangelickim p.w. św. Mikołaja w Byczynie (woj. opolskie), gdzie stanowiła element tryptyku ołtarza głównego. Badacze sugerują, iż autorem wystroju rzeźbiarskiego świątyni w Byczynie mógł być Jakub Beinhart. Był to artysta zarządzający jednym z największych warsztatów artystycznych na Śląsku na przełomie XV i XVI wieku. Rzeźby pochodzące z tego warsztatu wyróżniają się niezwykle wysokim poziomem artystycznym, co w pełni potwierdzałaby rzeźba św. Mikołaja.

Obiekt ten wykonany został z popularnego ówcześnie na terenie Śląska drewna lipowego. Przedstawia świętego w pozie stojącej, ujętego w momencie wykonywania gestu błogosławieństwa. Ukazany został z jednym ze swych atrybutów – złotymi kulami, symbolizującymi znane z legendy trzy sakiewki, które biskup z Miry miał podarować córkom zubożałego szlachcica.

Rzeźba św. Mikołaja w Muzeum Górnośląskim znalazła się w 1947 roku. Była darem księdza Karola Klusa – seniora Diecezji Byczyńskiej.

Ze względu na bardzo zły stan zachowania rzeźba wymagała złożonej interwencji konserwatorskiej, która miała na celu przede wszystkim ustabilizowanie odspajających się fragmentów zaprawy i polichromii oraz wzmocnienie strukturalne drewnianego korpusu, silnie osłabionego na skutek dawnego żerowania owadów. Ostatnia konserwacja obiektu miała miejsce w 1947 r.. Rzeźba została wówczas zaimpregnowana masą woskowo-żywiczną, która z biegiem czasu znacznie pociemniała i tym samym obniżyła jej walory artystyczne. Ponadto obiekt posiadał liczne uszkodzenia mechaniczne, najpoważniejsze w obrębie dłoni, podstawy i mitry.

Przed przystąpieniem do prac wykonano szereg interdyscyplinarnych badań obiektu z zakresu techniki i technologii jego wykonania oraz dokonano jego analizy stylistycznej i historycznej.

W czasie prac konserwatorskich obiekt został oczyszczony z zabrudzeń powierzchniowych i materiałów użytych wtórnie podczas poprzednich konserwacji, dokonano podklejeń zachowanych partii zaprawy i warstwy malarskiej, przeprowadzono impregnację wzmacniającą drewno żywicą akrylową, ustabilizowano pęknięcia i uszkodzenia drewnianego korpusu, wykonano uzupełnienia otworów wylotowych (ok. 7 tys.!) oraz partii najbardziej zniszczonych, przeprowadzono uzupełnienie scalające drobne ubytki polichromii. Dzięki powyższemu postępowaniu obiekt odzyskał walory ekspozycyjne i może ponownie być prezentowany w ramach wystaw czasowych.

Prace konserwatorskie zostały przeprowadzone w latach 2016–2018 na Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie  pod opieką dr hab. Krzysztofa Chmielewskiego, prof. ASP Warszawa.