Z dumą prezentujemy kolejny, 23. tom „Rocznika Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu. Archeologia”. Tym razem zdecydowana większość spośród 15 artykułów powstała w oparciu o referaty wygłoszone podczas konferencji naukowej „Najcenniejsze. Zabytki archeologiczne ze zbiorów Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu – nowe spojrzenie”, która odbyła się 22 września 2021 roku w naszym Muzeum. Oprócz naszych archeologów gościliśmy wówczas badaczy z różnych ośrodków krajowych i zagranicznych, m.in. z Wrocławia, Krakowa, Torunia, Opawy, Brna i Budapesztu. Publikację można kupić w naszym sklepie w kasie biletowej oraz sklepiku internetowym: https://sklep.muzeum.bytom.pl/?product=rocznik-muzeum-gornoslaskiego-archeologia-23.
Kolejność tekstów w publikacji jest zgodna z chronologią – od epoki kamienia do czasów nowożytnych. Poruszana w nich tematyka wiąże się przede wszystkim z omówieniem wyników analiz oraz z najnowszymi opracowaniami zabytków archeologicznych z naszych, najbogatszych w regionie, zbiorów.
Wnętrze 23. tomu „Rocznika Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu. Archeologia”
Do jednych z ciekawszych przedmiotów należą tajemnicze narzędzie krzemienne z Pietraszyna sprzed kilkudziesięciu tysięcy lat i dużo młodsza, bo licząca „tylko” ok. 2600 lat, zdobiona pobocznica (element rzędu końskiego) z Kamieńca. Wśród innych perełek, które wzięli pod lupę dociekliwi naukowcy, są także: odlany z brązu, zdobiony czekan z Ciska, zabytki kościane pochodzące z nieistniejącego już cmentarzyska kultury łużyckiej w Przeczycach, w tym słynne multanki, oraz piękny nowożytny kafel piecowy z Zabrza-Rokitnicy.
Czy przypominacie sobie piękne gliniane dzbany odkryte w studniach na pl. T. Kościuszki, prezentowane niegdyś w CH Agora? One także stały się przedmiotem analizy. Tym razem badacze postanowili oszacować ich pojemność, wykorzystując wzory geometryczne. Z kolei dzięki archeologii eksperymentalnej udało się odtworzyć proces wyrobu naczynia glinianego w kształcie rogu z Krzanowic i specyficzną technikę wykonania ornamentu za pomocą ptasiego pióra.
Inne opisywane grupy zabytków, niejako na nowo odkryte, to topory kamienne, szczątki tkanin, przedmioty miedziane, a także te związane z górnictwem i hutnictwem rud srebra i ołowiu. Badacze pokusili się także o zaprezentowanie nowych ustaleń dotyczących grodziska w Starym Bielsku.
Nie zabrakło również artykułów o innych zabytkach z Bytomia: monetach znalezionych przy kościele Świętego Ducha, wyrobach skórzanych z pl. T. Kościuszki i przyszwie średniowiecznego buta z bytomskiego rynku, która być może jest śladem osadników z dalekiej Fryzji.
Wszystkie artykuły, w tym jeden w języku czeskim, poddano recenzji naukowej. Tytuły, streszczenia oraz opisy rycin i tabel zostały ponadto przetłumaczone na język angielski.
Spis treści / Table of contents
7 Andrzej Wiśniewski, Katarzyna Zarzecka-Szubińska,
Adam Kobyłka, Dariusz Bobak, Marta Połtowicz-Bobak, Marcin Rezner
Uwagi o półwytworze narzędzia bifacjalnego ze stanowiska Pietraszyn 11, pow. raciborski. On a preform of a bifacial tool from Pietraszyn site 11, Racibórz County
27 Wratislavia Janák, Antonín Přichystal
Broušená kamenná industrie z kulmských sedimentů a velké sekeromlaty ze serpentinitu v bytomském muzeu (Muzeum Górnośląskie w Bytomiu). Polished stone industry based on Lower Carboniferous (Culm) sedimentary rocks and large axe hammers made of serpentinite in thae Upper Silesian Museum Bytom.
49 Kamil Adamczak, Beata Badura, Aldona Garbacz-Klempka, Łukasz Kowalski,
Małgorzata Perek-Nowak, Janusz Kozana
Nowe spojrzenie na zabytki miedziane z Przysieczy, gm. Prószków. A new look at copper artefacts from Przysiecz, Prószków Commune
85 Kamil Nowak, Janos Gábor Tarbay, Boglárka Maróti, György Káli, Zoltan Kis
Czekan z tarczowatym obuchem z Ciska. Śmiercionośna broń czy oznaka prestiżu? A disc-butted axe from Cisek. A deadly weapon or a sign of prestige?
111 Joanna Dymańska
Niezwykłe naczynie. Ceramiczny róg do picia z Krzanowic – próba doświadczalnego odtworzenia technologii jego wykonania. An unusual vessel. Ceramic drinking horn from Krzanowice – an attempt to experimentally reproduce the technology of its production.
125 Justyna Baron, Marcin Diakowski, Beata Badura
Przedmioty z kości i poroża z cmentarzyska w Przeczycach – perspektywa traseologiczna. Objects of bone and antler from the cemetery at Przeczyce – a traseological perspective.
145 Marta Kamińska
Krótka historia jednego zabytku – pobocznica z Kamieńca, pow. tarnogórski. A brief biography of an individual find – the cheekpiece from Kamieniec in Tarnowskie Góry County.
161 Janusz Niebylski, Dariusz Rozmus
Ślady wczesnośredniowiecznego górnictwa oraz hutnictwa rud srebra i ołowiu w Krzykawce, pow. olkuski. Traces of early medieval mining and metallurgy of silver and lead at Krzykawka, Olkusz County.
183 Bożena Chorąży, Bogusław Chorąży
Grodzisko w Starym Bielsku w świetle nowych perspektyw badawczych The ring fort in Stare Bielsko in the light of new research perspectives.
207 Piotr Boroń, Ewelina Imiołczyk
Ornament średniowiecznego buta z Rynku w Bytomiu – symbol miłości czy wyznacznik etniczny? An ornament of a medieval shoe from the Market Square in Bytom – a symbol of love or an ethnic determinant?
229 Wojciech Kawka
Średniowieczne zabytki skórzane z badań ratowniczych na pl. T. Kościuszki w Bytomiu. Przyczynek do badań nad średniowiecznym skórnictwem bytomskim. Medieval leather finds from rescue excavations in T. Kościuszko Square in Bytom. Contribution to the research on leatherworking in medieval Bytom.
263 Martyna Niemczyk, Radosław Zdaniewicz
Póty dzban wodę nosi, póki się ucho nie urwie…? Uwagi na marginesie znaleziska naczyń ceramicznych w późnośredniowiecznych studniach na pl. T. Kościuszki w Bytomi. The pitcher goes so often to the well that it is broken at last…? On finds of pottery retrieved from late medieval wells in T. Kościuszko Square in Bytom.
293 Wojciech Kawka, Paweł Zaręba
Arcyksiążę (ponownie) odkryty. Nowożytny kafel figuralny z Zabrza-Rokitnicy Archduke Maximilian (re) discovered. An early modern figural stove tile from Zabrze-Rokitnica.
319 Paweł Milejski, Jarosław Święcicki
Monety z badań archeologicznych przy kościele Świętego Ducha w Bytomiu. Coins from archaeological fieldwork outside the Holy Ghost Church in Bytom.
341 Łukasz Antosik
Tekstylia archeologiczne w zbiorach Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu. Archaeological textiles from the collections of the Upper Silesian Museum .in Bytom
Sponsor: Biuro Geodezyjne GEOPRIM Arkadiusz Cieśliński