29  i niedzielę 30 maja w Muzeum Górnośląskim w Bytomiu odbyły się warsztaty malowania tradycyjnych fartuchów rozbarskich. Pod czujnym okiem rękodzielniczki Joanny Decowskiej nasi kursanci spróbowali swoich sił w przenoszeniu na tkaninę wzorów, którymi dawniej zdobiono odświętne fartuchy, zaczerpniętych z oryginalnych eksponatów w kolekcjach muzealnych i prywatnych. Poniżej przedstawiamy krótką fotorelację z warsztatów.

Strój rozbarski, nazywany również bytomskim lub górzańskim, jest ze względu na swoją żywotność, rozległe rozprzestrzenianie się i tradycję uważany za najbardziej reprezentatywny wśród strojów górnośląskich. Miał wiele miejscowych odmian, głównie w zestawach kobiecych, które widoczne były przede wszystkim w elementach dekoracyjnych, np. wyszyciach i haftach.

Ubiór wpływa na to, jak postrzegają nas inni, przyozdabia człowieka, dlatego też starano się, aby prezentował się jak najlepiej. Zwłaszcza kobiety, nawet te mniej zamożne, poświęcały mu dużo uwagi. Strój ludowy przypomina język, gdyż jest systemem znaków i kodów, tworzonych na potrzeby danej społeczności. Odmienny był dla panienki, panny młodej, mężatki, wdowy, drużbów, kawalerów czy starszych mężczyzn. Inne kolory, materiały i dodatki obowiązywały od święta, a inne na co dzień czy na czas żałoby.

Fartuchy w strojach rozbarskich dobierane były w zależności od okazji oraz majętności. Na największe uroczystości oraz na wyjście do kościoła w pierwszą niedzielę miesiąca zakładano fartuchy z chińskiego jedwabiu, na Boże Ciało woalowe, na nieszpory i wesele ubierano „sztikerajowe” lub „gardinowe”. Ciemniejsze alpakowe były odpowiednie w poście, na pogrzeb, w czasie żałoby. Noszono również fartuchy adamaszkowe, szyfonowe, z muślinu, białego płótna haftowanego maszynowo, nylonu oraz szyfonu. W dni powszednie wybierano fartuchy płócienne, zazwyczaj w biało niebieskie prążki, choć znane są również warianty biało czerwone. Dołem fartuch zdobiony był tzw. bogami, czyli obrębionymi białymi ząbkami, i białym haftem.

Zdjęcia: Klara Puzoń

Warsztaty realizowane w ramach projektu „Malowane, heklowane, biglowane – skarby śląskiej szafy” dofinansowanego ze środków Ministra Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu w ramach programu Narodowego Centrum Kultury EtnoPolska 2021.