Duch reformacji nie ominął Górnego Śląska, a w tym ważnego wówczas z punktu widzenia historii miasta Bytomia. Znajdował się tu jeden z ośrodków społeczności ewangelickiej. Środowisko ewangelików przetrwało mimo zmiennych kolei losu wojny trzydziestoletniej. Rozkwit ewangelicyzmu przypada na przełom XIX i XX wieku.

Na wystawie „Radą i czynem. Luteranie w Bytomiu w XIX i XX wieku” prezentowane są nieliczne pamiątki po przedwojennej wspólnocie ewangelickiej, między innymi sztandar Ewangelickiego Stowarzyszenia Młodzieży, przedwojenna księga ogłoszeń parafialnych, kamień węgielny z Domu Parafii Ewangelickiej czy płyty nagrobne pochodzące z nieistniejącego już cmentarza przy ul. Kolejowej. Można odbyć wirtualną „podróż” po miejscach związanych – w przeszłości i dziś – z życiem bytomskich ewangelików. W części poświęconej pl. Klasztornemu cofniemy się aż do burzliwego czasu reformacji w XVI wieku. Specjalnie na wystawę został przygotowany model kościoła ewangelickiego w Bytomiu.

W części poświęconej Miechowicom pokażemy oryginalne przedmioty związane z działalnością Matki Ewy. Zaprezentujemy również obiekty nawiązujące do ewangelickiej liturgii oraz zabytkowe książki, na czele z bibliami luterańskimi z XVII wieku, pochodzącymi ze zbiorów Domku Matki Ewy w Miechowicach. Będziecie mogli przekonać się, jak wyglądała szkółka niedzielna, i obejrzeć pamiątki z konfirmacji, wprowadzającej młodych luteranów w dorosłe życie.

Strefa Młodych przy wystawie „Radą i czynem. Luteranie w Bytomiu w XIX i XX wieku”

Mimo zmieniających się czasów od ponad 1000 lat książka jest wciąż najważniejszą formą zapisu i źródłem wiedzy. Strefa Młodych przy wystawie „Radą i czynem…” to miejsce pozwalające młodym osobom zrozumieć ludzi żyjących w czasach Marcina Lutra i pokazujące, co zmieniło się w tym okresie w popularyzacji słowa. Przygotowaliśmy wiele zadań, które pozwolą zauważyć te różnice. To tu można się wcielić w rolę średniowiecznego skryby, własnoręcznie wykonać papier czerpany, wydrukować tekst z ruchomych czcionek, a następnie zmienić słowo w obraz. Te zdania to pretekst do poznania najważniejszej księgi – a właściwie najczęściej czytanego i tłumaczonego księgozbioru na świecie, powstającego przez dziesięć wieków, pisanego w trzech językach.

Chcemy, aby Strefa Młodych była miejscem żywym i skłaniającym do kreatywnego działania, dlatego do współpracy w jej tworzeniu zaprosiliśmy młodzież. To tutaj można obejrzeć film „Marcin Luter – człowiek, który zmienił historię” przygotowany przez klasę językowo-medialną z Gimnazjum nr 1 w Bytomiu. Ponadto w programie „Znam, rozumiem, szanuję” bierze udział również młodzież z Gimnazjum nr 9 w Bytomiu. Uczniowie zostali przeszkoleni pod kątem prowadzenia badań terenowych i rzetelnego spisywania historii mówionej, czyli „źródeł zastanych”. Ich wywiady, przeprowadzone z emerytkami będącymi wyznania ewangelicko-augsburskiego z gminy Bytom będą na bieżąco udostępniane w tej strefie. Tego typu dokumenty stanowią ważny materiał naukowy dla przyszłych pokoleń. To ważny krok w stronę tworzenia muzeum partycypacyjnego, a jednocześnie pretekst do rozmowy z młodzieżą o Biblii, jej i naszych korzeniach.

Wystawie towarzyszą: film dokumentalny „Śladami bytomskich ewangelików” (reż. Alicja Schatton), poświęcony historii wspólnot bytomskiej w XIX i XX wieku, przedstawionej na tle procesów społecznych zachodzących wtedy na Górnym Śląsku, oraz monografia „UMBRA TRANSIT – LUX PERMANET. Ewangelicy na Górnym Śląsku na przestrzeni wieków” pod red. Joanny Lusek.

Otwarcie wystawy było połączone z wręczeniem dorocznych Nagród „Ostoja Pokoju” im. Matki Ewy.

Kurator: Maciej Droń

Współpraca: dr Joanna Lusek, dr Wojciech Moś