Księgozbiór dawnej Kongregacji Wyznania Mojżeszowego w Bytomiu, który został przekazany w 2017 roku Muzeum Górnośląskiemu w Bytomiu przez Gminę Wyznaniową Żydowską w Katowicach, zawiera ponad 500 pozycji. Jest to bardzo ciekawy zbiór, który zawiera zarówno bardzo popularne modlitewniki do modlitw codziennych, jak i rzadkie oraz unikatowe wydawnictwa żydowskich drukarzy z dawnych kresów Rzeczypospolitej, a także z Włoch czy Holandii. Zaledwie kilka ksiąg może pochodzić z przedwojennej bytomskiej synagogi, do której uczęszczali postępowi niemieccy Żydzi. Podczas spisywania tej kolekcji nazwałem ją „biblioteką emigrantów”, ponieważ większość ksiąg trafiło tu z kresów wraz z repatriantami, którzy w pośpiechu zabierali ze sobą albo codzienne, popularne modlitewniki, albo księgi rzadkie i dla nich cenne, a drukowane w Czerniowcach, Żółkwi, Żytomierzu, Sudyłkowie, Sławucie czy Ostrogu na Wołyniu. Same księgi można spotkać w innych bibliotekach, lecz unikatowe są pieczęcie i wpisy własnościowe gmin oraz stowarzyszeń żydowskich, a także synagog dynastii chasydzkich. Najstarszą księgą jest traktat etyczny pt. „Sefer kewod chachamim” (Księga chwały mędrców) Jehudy Leiba ben Josefa Puchovitzera z Pińska, wydrukowany na przełomie 1699 i 1700 roku w Wenecji. Na uwagę zasługuje też oryginalny egzemplarz z 1939 roku autorstwa warszawskiego rabina Icchaka Feigenbauma pt. „Or Pni Icchak” (Światło oblicza Izaaka), który na świecie jest znany z jednej odbitki kserograficznej udostępnianej w Bibliotece Uniwersytetu w Michigan, czy też „Kolei Jaakow” (Głosy Jakuba) z 1929 roku autorstwa Menachema Mendla Singera z Tomaszowa Lubelskiego – ojca pisarza i noblisty Izaaka Baszewisa Singera.
dr Jacek Proszyk
Dr Jacek Proszyk – absolwent Uniwersytetu Warszawskiego i Uniwersytetu Jagiellońskiego, na którym (na Wydziale Filozoficznym) obronił doktorat dotyczący historii Żydów. Pracownik Działu Historii Muzeum Historycznego w Bielsku-Białej. Od 25 lat kierownik Działu Dokumentacji Zabytków i Historii w Gminie Wyznaniowej Żydowskiej w Bielsku-Białej. Stypendysta Uniwersytetu Hebrajskiego w Jerozolimie. Laureat nagrody im. Marii i Łukasza Hirszowiczów w 2016 roku, przyznawanej za pośrednictwem Żydowskiego Instytutu Historycznego w Warszawie za osiągnięcia naukowe, artystyczne lub edukacyjne w dziedzinie badań bądź popularyzacji dziejów żydowskiej obecności historycznej w Polsce oraz stosunków polsko-żydowskich. Autor pięciu samodzielnych publikacji i kilkudziesięciu artykułów z zakresu filozofii religii oraz historii Śląska.
data: 13 października 2018 (sobota), godz. 17.00
miejsce: Centrum Edukacji, pl. J. III Sobieskiego 2
prowadzi: dr Jacek Proszyk
koordynacja: Magdalena Pospieszałowska
wstęp wolny
