Wąż jako zwierzę od wieków fascynuje człowieka. Jego charakterystyczny wygląd, sposób poruszania się, jadowitość niektórych gatunków, a także to, jak gady te polują, zabijają i zjadają swoje ofiary – wszystko to może nie tylko intrygować i wywoływać lęk, ale też było i jest inspiracją dla ludzi większości kultur i religii. Wąż stanowi bowiem jeden z najbardziej charakterystycznych i najpopularniejszych symboli, wywołując zarówno pozytywne, jak i negatywne skojarzenia. Z jednej strony może symbolizować mądrość i nieśmiertelność czy też spryt i przebiegłość, z drugiej – reprezentować świat magii, chaosu, zagrożenia i śmierci. Jego zaś falliczny wygląd ciała kojarzono z seksem i płodnością, a okresowe zmiany skóry zestawiano ze zdolnością do regeneracji i odmładzania. W wielu mitach i religiach węże symbolizowały także ochronę przed złem oraz władzę, z kolei w innych odgrywały one rolę kusiciela. Kojarzono je ponadto z różnymi bóstwami, demonami i mitycznymi potworami.

„Zwierzęta przeklęte. Wąż” to wystawa interdyscyplinarna, która ukaże te niezwykłe gady w ujęciu wieloaspektowym. Będziemy eksponować na niej modele wszystkich węży występujących w Polsce, ich typy uzębienia, dermoplasty wielu ich gatunków oraz ciekawe okazy zbierane przez syberyjskich zesłańców. Jako że od zarania ludzkości zwierzę to było przedmiotem różnorakiej twórczości człowieka, zaprezentujemy rozmaite wizerunki i symbolikę węża w kulturze i religii, w sztuce, w piśmiennictwie i literaturze staropolskiej, a także w twórczości ludowej. Na wystawie będziemy eksponować między innymi spektakularny, a zarazem unikatowy w skali kraju obiekt – naturalnej wielkości kopię starożytnej marmurowej rzeźby Grupa Laokoona, przedstawiającej mitycznego Laokona i jego dwóch synów. Zaprezentujemy również naturalnej wielkości autorski projekt głowy mitycznej Meduzy, najmłodszej z Gorgon, oraz kopię antycznego bóstwa Glykona. Wystawa pokaże też różnego rodzaju przedstawienia węża na zabytkach archeologicznych, z których najciekawszymi, a zarazem unikatowymi będą wąż morski wykonany ze szkła oraz srebrne bransolety wężowate z II–III wieku. Wizerunki owego gada można ponadto będzie oglądać na medalach i odznakach oraz eksponatach związanych z ratownictwem medycznym, farmacją i medycyną.

czas trwania: 26 kwietnia – 31 grudnia 2024
miejsce: pl. Jana III Sobieskiego 2, Muzeum Górnośląskie w Bytomiu
kuratorzy: dr Roland Dobosz, Adam Larysz
współkuratorzy: Beata Badura, Agnieszka Bartków, dr Joanna Lusek, dr Daria Misiak
wstęp: w cenie biletu na wystawę specjalną

fot. Klara Puzoń