Odpowiedzi na pytania z wystawy „Od Darwina do banku DNA. Przyroda w Muzeum”

Jaka była pierwotna fauna doliny Bytomki?

Obecnie jest to trudne do określenia, nie posiadamy również szczegółowych wykazów na ten temat. Pierwotna fauna zróżnicowana była na pewno w zależności od typu środowisk, jakie towarzyszyły rzece, i z pewnością przypominała tę, z jaką spotykamy się przy podobnej wielkości ciekach. Dziś otoczenie Bytomki jest silnie zindustrializowane i na pewno jej bogactwo zostało bardzo uszczuplone.

Skąd tyle ślimaków?

To zależy gdzie: w ogrodzie, na łące czy w lesie? Najczęściej pytanie dotyczy ogrodów, gdzie do czynienia mamy z gatunkami inwazyjnymi, które traktują nasze uprawy jako miejsce darmowego posiłku. Ślimaki te, nie mając wrogów naturalnych, bardzo szybko się mnożą. Ciepłe i suche dni spędzają w ukryciu i dopiero po zachodzie słońca przystępują do działania. Są problemem nie tylko w ogrodach przydomowych, ale również w uprawach rolniczych.

Ile kosztuje czaszka nosorożca białego?

Ze względu na obowiązujące na świecie przepisy nie można nimi handlować, stąd ich cena nie jest znana. Nawet ich posiadanie w kolekcji wiąże się z koniecznością dysponowania stosownymi dokumentami. Sama czaszka na rynku nie ma jednak tak dużej wartości jak „rogi” nosorożca, będące często przedmiotem nielegalnego handlu, ale to już zupełnie inna historia.

Dlaczego ptaki śpiewają?

Chciałoby się odpowiedzieć słowami naszej kilkuletniej zwiedzającej, czyli: „żeby w lesie było wesoło”. Ptaków jednak nasze zamiłowanie do śpiewu nie interesuje. Śpiew nieodłącznie związany jest w okresie wiosennym z zalotami. Samce śpiewają, by przypodobać się samiczkom i informować innych przedstawicieli swojego gatunku o wielkości swojego terytorium. Poza tym dźwięki u ptaków służą do komunikacji, np. ostrzegania się o niebezpieczeństwach, przywoływania młodych lub rodziców itp.

Ile salamandr plamistych jest na świecie?

Salamandra plamista występuje w Europie – od Hiszpanii na zachodzie po Grecję i Polskę na wschodzie kontynentu. To jej cały „świat”. Nie jest gatunkiem zagrożonym w Polsce, więc chyba ma się dobrze. W wielu miejscach monitoruje się jej liczebność, jednak dokładna liczba wszystkich osobników na całym obszarze występowania nie jest znana.

Gdzie żyją salamandry plamiste?

W Polsce najczęściej można je spotkać w terenach podgórskich, w lasach liściastych, szczególnie bukowych. Obserwować je można w dolinach potoków w miejscach wilgotnych i zacienionych.

Dlaczego łosie są takie duże?

Wielkość najczęściej określamy, patrząc z własnego punktu widzenia. Jeśli coś jest większe od nas – to jest duże, jeśli mniejsze – to małe. Dla słonia pewnie większość zwierząt i człowiek są mali, dla mrówki odwrotnie. Na pewno zarówno wielkość, jak i budowa łosia pozwala mu przetrwać w warunkach, w jakich występuje – jak ktoś jest duży, to jest też mniej chętnych, by go zjeść.

Ile nosorożców jest na świecie?

Tu kłania się pytanie: których? Na wystawie prezentujemy czaszkę nosorożca białego, jednego z pięciu występujących na świecie. Obecnie jego liczbę szacuje się na ok. 20 000 osobników. Z pozostałymi gatunkami nie jest już tak dobrze. Nosorożców czarnych jest ok. 4880 osobników, indyjskich – 2570, sumatrzańskich – 216, a jawajskich – tylko ok. 60 sztuk.

[Opracował: dr Waldemar Żyła, kustosz w Dziale Przyrody Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu]