Celem zasadniczym tegorocznej – V Międzynarodowej Konferencji Kresowej „Żydzi na Kresach Wschodnich w XIX i XX wieku” – będzie interdyscyplinarne przedstawienie proponowanej tematyki w perspektywach: historycznej, socjologicznej i kulturalnej (tj. kształtowania się społeczności żydowskich na Kresach Wschodnich; burzliwego i traumatycznego okresu I i II wojny światowej – ze szczególnym uwzględnieniem problematyki holokaustu; obecność Żydów w życiu naukowym i kulturalnym; bogactwa literatury wspomnieniowej – pamiętników, dzienników itp.), edukacyjnej (tj. realizacji wystaw tematycznych, filmów edukacyjnych, projektów i programów, mających na celu zachowanie społeczności żydowskich w świadomości społecznej) oraz recepcji dziedzictwa Kresów Wschodnich w kontekście pamięci (tj. miejsc pamięci, cmentarzy, miejsc ważnych dla kultury żydowskiej).
Program I dnia konferencji:
Muzeum Górnośląskie w Bytomiu
ul. W. Korfantego 34, Sala Kolumnowa
23 listopada (czwartek), Sala Kolumnowa
10.00–10.15 Rozpoczęcie konferencji
Leszek Jodliński, Muzeum Górnośląskie w Bytomiu i dr hab. prof. UAM Piotr Gołdyn, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
I sesja (10.20–11.40)
Moderator: dr hab. prof. UAM Piotr Gołdyn, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
- dr hab. Joanna Januszewska-Jurkiewicz (Uniwersytet Śląski w Katowicach)
Miraż autonomii. Żydowscy politycy wobec polsko-litewskiego sporu o Wileńszczyznę po I wojnie światowej
- dr Tomasz Fetzki (Łużycka Szkoła Wyższa im. Jana Benedykta Solfy)
Róża Kikinisowa, czyli z dziejów lwowskiej emancypacji
- dr Mariusz Kaznowski (Muzeum Regionalne w Brzozowie)
Żydzi w miasteczku na przedpolu Kresów Południowo-Wschodnich jako miejsce koegzystencji z Polakami w świetle wybranych archiwaliów i wspomnień międzywojennego Brzozowa
- dr Martyna Rusiniak-Karwat (Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN; Instytut Studiów Politycznych PAN, Warszawa)
Reakcja żydowska na wybuch wojny niemiecko-sowieckiej na Wileńszczyźnie
11.40–12.00 Podsumowanie sesji
12.00–12.10 Przerwa kawowa
II sesja (12.10–13.50)
Moderator: dr hab. Joanna Januszewska-Jurkiewicz, Uniwersytet Śląski w Katowicach
- dr Marcin Urynowicz (Instytut Pamięci Narodowej, Warszawa)
Rada Pomocy Żydom na Kresach – blaski i cienie
- Benjamin Jeruzalim (Muzeum Historii Żydów Grodzieńszczyzny, Grodno)
Losy dzieci żydowskich na Kresach w latach II wojny światowej
- Katarzyna Grzonka-Baszuk (Uniwersytet Opolski)
Getto wileńskie – walka i opór wobec okupanta
- dr Joanna Lusek (Muzeum Górnośląskie w Bytomiu)
Uciekając przed Zagładą – historia Pauli Palant
- Antoni Wilgusiewicz (Katowicki Klub Miłośników Historii i Kultury Lwowa)
Seweryn Wolloch – bytomski lwowianin ocalony z Holokaustu
13.50–14.00 Podsumowanie sesji
14.00–15.00 Przerwa obiadowa
III sesja (15.00–16.40)
Moderator: dr Joanna Lusek, Muzeum Górnośląskie w Bytomiu
- dr Zbigniew Bereszyński (Instytut Śląski w Opolu)
Żydzi na Kresach Wschodnich i ruch komunistyczny. Mity i rzeczywistość w świetle wybranych akt personalnych aparatu bezpieczeństwa PRL
- prof. Nina Taylor-Terlecka (Uniwersytet Oxfordzki, Uniwersytet Polski na Obczyźnie)
Wschodniogalicyjscy Żydzi na obczyźnie
- Adam Dylewski (Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN, Warszawa)
Zabytki żydowskiej kultury materialnej w byłych Inflantach Polskich i Kurlandii oraz sposoby ich ochrony
- prof. dr Władimir Mielnicki (Shomer-international. Asocjacja na rzecz dialogu żydowsko-chrześcijańskiego, Mińsk)
Żydzi na Kresach – Jesziwa w Mirze. Definicje edukacji
- Eugeniusz A. Kołodzin (Shomer-international. Asocjacja na rzecz dialogu żydowsko-chrześcijańskiego, Lida)
Kulturalne i historyczne aspekty dialogu żydowsko-chrześcijańskiego na Białorusi
16.40–16.50 Podsumowanie sesji
16.50–17.00 Przerwa kawowa
***
17.00–17.30 dr Jacek Proszyk (Muzeum Historyczne w Bielsku-Białej)
Wykład wprowadzający do pokazu: (U)tracone czy zachowane. Dziedzictwo Domu Modlitwy Żydowskiej przy placu Grunwaldzkim w Bytomiu (wykład zostanie odczytany)
17.30–18.00 Koncert muzyki żydowskiej w wykonaniu Barucha Borysa Idelchyka z Mińska
18.00 Uroczyste otwarcie wystawy Kresowe Judaika z dawnego Domu Modlitwy w Bytomiu – Leszek Jodliński, Muzeum Górnośląskie w Bytomiu