Wystąpienie poświęcone zostanie śmierci w kulturach rolników Afryki Zachodniej, głównie Dogonów z Mali i Kurumbów z Burkiny Faso. Temat skoncentruje się na przenikaniu się życia i śmierci jako przeciwieństw kształtujących podstawową opozycję, wokół której funkcjonują tradycyjne kultury. Śmierć usytuowana zostanie na płaszczyźnie teoretycznej (wierzeniowej) i praktycznej (ceremonialnej). Punktem wyjścia stanie się klasyczny podział na cykle życia jako tradycyjny sposób sytuujący jednostkę w społeczeństwie, ze szczególnym uwzględnieniem kategorii starców. Śmierć uważana jest bowiem jako naturalne zjawisko pozwalające jednostce przenieść się do kategorii przodków istniejących w życiu pozagrobowym. Odstępstwem od naturalnego porządku są tzw. śmierci specjalne, gwałtowne, np. utonięcia, uderzenia piorunem, przede wszystkim zaś śmierć ciężarnej – wszystkie traktowane jako poważne naruszenie naturalnego cyklu. Wykład poruszy więc zagadnienie roli przodków w tradycyjnych wierzeniach, szczególnie związanych z kultami agrarnymi. Uzupełnieniem tego wątku będzie omówienie kategorii „żywi–zmarli”, funkcjonującej u ludów Afryki Wschodniej, według Johna M’Bitiego.

W płaszczyźnie praktycznej przedstawione zostaną typowe zachowania rodziny i całej społeczności względem zmarłego, pochówek, tzw. wtórny pogrzeb, składanie ofiar, ceremonie żałobne, czyli wykluczenie zmarłych ze społeczności żywych i włączenie ich do kategorii przodków.

Dr Lucjan Buchalik – etnolog, afrykanista, absolwent UWr., uzyskał stopień doktora na UAM w Poznaniu (2008); dyrektor Muzeum Miejskiego w Żorach (od 2003), od 1985 r. prowadzi badania etnologiczne w Afryce Zachodniej (Mali, Burkina Faso, Benin). Autor książek: „Kolorowy Sahel”, „Niewolnicy kobiet, czyli pokrewieństwo żartów Dogonów i Kurumba”, „Dogon ya gali. Dawny świat Dogonów”, oraz kilkudziesięciu artykułów w literaturze fachowej.

data: 3 października 2018 (środa), godz. 17.00
miejsce: Sala Kolumnowa, ul. W. Korfantego 34
prowadzi: dr Lucjan Buchalik
wstęp wolny