Kolejne spotkanie towarzyszące wystawie „100 x 100. Nasze Stulecie” poświęcone zostanie wystawie „Czas Krzyża” i innym niezależnym wystawom w bytomskim kościele Braci Kapucynów (m.in. pokazowi projektów plakatów powstałych z okazji 600-lecia obecności obrazu Bogurodzicy na Jasnej Górze w październiku 1984 roku, wystawie malarstwa Jerzego Puciaty „Światło znaku krzyża” w październiku 1985 roku) oraz „Wobec wartości” (1986, 1988), „Wspólnota” (1987, 1989) i „Polska Pieta” (1987) w katowickim Muzeum Diecezjalnym. Porozmawiamy o istotnych, szczerych dialogach, o sztuce z ludźmi, którzy nie interesowali się nią na co dzień, ich niezwykłych, rozważnych i nieobojętnych komentarzach i interpretacjach obejrzanych obrazów, grafik, rzeźb i plakatów, o ówczesnej codzienności. Zwrócimy uwagę na prezentowaną na naszej wystawie pralkę „Frania” i przypomnimy o przydatności jej wyżymaczki podczas drukowania podziemnych ulotek i komunikatów, kartek świątecznych, znaczków pocztowych, ale i dzieł sztuki.
W latach 80. ubiegłego wieku bytomska parafia Podwyższenia Krzyża Świętego realizowała interesujący, odważny cykl spotkań oraz imprez kulturalnych i artystycznych. Bracia Kapucyni szeroko otworzyli drzwi świątyni, aby stała się ona azylem dla twórców, którzy po wprowadzeniu 13 grudnia 1981 roku stanu wojennego, zbojkotowali oficjalne życie kulturalne, chcieli rozmawiać z szerokim gronem odbiorców o swoich doznaniach i przemyśleniach, a także o egzystencjalnych i dziejowych doświadczeniach niczym nieograniczonym i nieskrępowanym wolnym głosem, prezentować swoją twórczość bez przemożnej kontroli cenzury, administracyjnych ograniczeń i nakazów. Pierwszy Tydzień Kultury Chrześcijańskiej odbył się w Bytomiu jesienią 1984 roku. Spotkania, koncerty, wieczory teatralne, wystawy i wykłady o różnej tematyce wypełniały nie tylko kalendaria Tygodni Kultury Chrześcijańskiej, ale odbywały się przez cały rok, kreowały świat artystycznych i duchowych przeżyć, refleksji i komentarzy nie tylko wspólnoty Duszpasterstwa Ludzi Pracy w Bytomiu. Spotykali się na nich ludzie różnych przekonań, zapatrywań i zainteresowań, z różnych miejscowości kraju.
Niezależne wystawy umożliwiały bliski kontakt z dziełami sztuki współczesnej. Jedną z nich była duża, licząca około 400 prac wystawa „Czas Krzyża” prezentowana w przestrzeni bytomskiego kościoła od marca do kwietnia 1985 roku. Uczestniczyło w niej ponad 70 artystów ze Śląska, Bydgoszczy, Gdańska, Krakowa, Poznania, Szczecina, Torunia, Warszawy, Wrocławia. Byli wśród nich Dorota Adamiec, Hanna Karczewska, Aldona Mickiewicz, Anna Mizeracka, Teresa Rudowicz, Hanna Sidorowicz, Barbara Zbrożyna, Maciej Bieniasz, Jan Bokiewicz, Tadeusz Boruta, Adam Brincken, Przemysław Brykalski, Tadeusz Brzozowski, Kazimierz Cieślik, Tadeusz Czober, Jacek Ćwikła, Jan Dobkowski, Janusz Eysymont, Wiesław Gołuch, Zbylut Grzywacz, Roman Kalarus, Janusz Karbowniczek, Piotr Młodożeniec, Romuald Oramus, Stanisław Rodziński, Marek Sapetto, Leszek Sobocki, Stanisław Sobolewski, Eugeniusz Get Stankiewicz, Ryszard Stryjecki, Wiesław Szamborski, Jacek Waltoś, Henryk Waniek, Jacek K. Zieliński. Autorem scenariusza wystawy był Jerzy Brukwicki, a plakat zaprojektował Jan Bokiewicz, znakomity grafik, twórca książek i plakatów.
Magdalena Hniedziewicz w folderze informacyjnym o „Czasie Krzyża” napisała: „W niezależnej kulturze polskiej lat ostatnich wyraźnie widoczny jest zwrot ku wartościom duchowym, odwrót od czysto estetycznych poszukiwań ku problemom egzystencjalnym, transcedentnym, moralnym. Dla wielu artystów nabrały nowego znaczenia i nowej wagi najstarsze symbole religijne, a wśród nich znak krzyża. Krzyż – znak wiary w śmierć, która jest drogą do zmartwychwstania, znak nadziei na zwycięstwo dobra, jest symbolem cierpienia, ofiary. Ale cierpienia i ofiary nie ponoszonych nadaremno, lecz mający głęboki sens – religijny, moralny. I jeżeli w sztuce polskiej lat ostatnich krzyż pojawia się tak często to dzieje się to z kilku naraz powodów. Jednym z nich jest ów ogólny zwrot ku wartościom duchowym, a więc i do religii. Innym jest odczytywanie krzyża jako znaku określonych wartości, wyborów, znaku cierpienia, ale w imię czegoś podejmowanego i ku określonemu celowi prowadzącemu. Często też staje się znak krzyża metaforą naszych codziennych doświadczeń indywidualnych i zbiorowych. Udręczeni ludzie, udręczony naród przeżywają swoją drogę krzyżową – ofiarę cierpień wielkich i banalnych, ofiarę codziennej udręki, ofiarę krwi wreszcie. Prosto i przejmująco zarazem wyraził to odczucie poeta i piosenkarz, Leszek Wójtowicz: << my widząc obraz krzyża w złym rysunku krat / szukamy resztek sił, by nie paść pod krzyżem>>.”
data: 13 września 2018 (czwartek), godz. 17.00
miejsce: Centrum Edukacji, pl. Jana III Sobieskiego 2
prowadzi: Jerzy Brukwicki
wstęp wolny
więcej o wystawie czasowej „100 x 100. Nasze Stulecie”
katalog towarzyszący wystawie czasowej „100 x 100. Nasze Stulecie”