W środę, 9 maja, spotkanie zostanie poświęcone Józefowi Czapskiemu, postaci szczególnej – był to malarz i pisarz, eseista i krytyk. Urodził się pod koniec XIX wieku w 1896 w Pradze, wychował się w Przyłukach ( Białoruś), zmarł pod koniec XX w., w 1993, w Maisons-Laffitte, we Francji.
Jego biografia opiera się na przeświadczeniu przejętym z Prousta: „raczej według jakości języka, niż według rodzaju estetyki, sądzić można o stopniu, do którego doszła intelektualna i moralna praca pisarza”. Intelekt i moralność, to są, według Czapskiego, dwa filary wyznaczające wysoki poziom artystyczny dzieła, zarówno malarskiego jak i literackiego.
Na jego biografię miała wpływ rodzina i lektury – był zafascynowany dziełami m.in. Stefana Żeromskiego, Stanisława Brzozowskiego, Lwa Tołstoja. Studiował w Szkole Sztuk Pięknych w Warszawie (od 1918) pod kierunkiem Stanisława Lentza. Przerwał studia by udać się do Rosji, po powrocie wziął udział, wbrew wcześniej wyznawanym ideom pacyfizmu, w wojnie 1920. Po wojnie wrócił na studia artystyczne, ale do Krakowa, na Akademię Sztuk Pięknych. Tam został uczniem Józefa Pankiewicza i Wojciecha Wiessa. Po czterech latach wraz z grupą znaną pod nazwą „Komitet Paryski”, udał się do Francji. Ten pobyt, to zarówno pogłębione studia nad sztuką dawną, jak i kontakt ze sztuką współczesną – impresjonistów i postimpresjonistów.
Na początku lat 30. Czapski wrócił do Polski, wystawił razem z kapistami i aktywnie uczestniczył w życiu artystycznym, również jako krytyk. W 1937 wydał monografię twórczości Józefa Pankiewicza.
Na początku II wojny światowej Józef Czapski, krótko po mobilizacji, dostał się do niewoli sowieckiej. Po uwolnieniu z niej i wstąpieniu do armii generała Władysława Andersa otrzymał misję wojskową – zbadanie losów polskich oficerów, którzy zaginęli na początku wojny. Odkrył, że zostali uwięzieni przez NKWD i zamordowani. Relację zawarł i opublikował we „Wspomnieniach starobielskich” i w książce: „Na nieludzkiej ziemi”. Z armią Andersa dotarł na Bliski Wschód. Potem osiadł we Francji, gdzie związał się, do śmierci, ze środowiskiem Instytutu Literackiego i paryską „Kulturą”. Publikował w niej komentarze polityczne, eseje o sztuce i fragmenty dzienników. W Polsce na jego nazwisko jest obowiązywał zapis cenzorski, do późnych lat 80., przede wszystkim z powodu sprawy Katynia.
Czapski pisał i malował – „zawsze żałowałem, że nie mam trzech rąk – napisze w książce „Oko” – bo myśli o malarstwie podczas malowania są dla mnie nie tylko najważniejsze, ale te dopiero znaczą.”
data: 9 maja 2018 (środa), godz. 17.00
miejsce: Sala Kolumnowa, ul. W. Korfantego 34
prowadzi: Jolanta Zaczkowska
wstęp wolny