Tematem spotkania jest szeroko pojęta migracja muzealiów po konfliktach oraz zagadnienia związane z poszukiwaniem i restytucją dóbr kultury. Pragniemy, aby odczyt referatów gości m.in.: z Departamentu Dziedzictwa Kulturowego za Granicą i Strat Wojennych Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Katowicach, Instytutu Nauk o Kulturze Uniwersytetu Śląskiego czy Stowarzyszenia Naukowego Archeologów Polskich i dyskusje wokół nich, wzbogaciły odbiór wystawy, gdzie prezentowany jest eksponat o niezwykle ciekawej historii, a która skłania do refleksji i jest doskonałą okazją, żeby poruszyć tematy związane z wojenną migracją zabytków, ich losami, poszukiwaniem, przypadkami odnalezienia czy działaniami restytucyjnymi zarówno w kraju, jak i za granicą.
Wystawa prezentuje nieznaną historię jednego z wyjątkowych mieczy z epoki brązu. Został on odkryty przypadkowo wraz z dwoma innymi na wschód od wsi Kielcza, w województwie opolskim, w 1922 lub 1923 roku. Miecze z epoki brązu, zwłaszcza tak zwane antenowe, należą do niezwykle rzadkich i cennych zabytków. Wykonano je z brązu około 1000–800 lat p.n.e.. W Europie znaleziono ich około 180, z czego aż 35 w Polsce, jednak obecnie w polskich muzeach jest ich zaledwie 15 (pozostałe zaginęły podczas II wojny światowej).
Miecz, któremu poświęcona jest wystawa, został odnaleziony w 2014 roku w Muzeum Powiatowym w Nysie. Znalazł się tam pod koniec 1944 roku, gdy Niemcy ewakuowali z Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu (wówczas Oberschlesisches Landesmuseum) najcenniejsze zbiory archeologiczne, w tym właśnie miecze z Kielczy. Ponieważ zabytek z wojennej zawieruchy wyszedł poturbowany – mocno ucierpiały rękojeść i głownia, wykorzystując przedwojenne zdjęcie z archiwum Muzeum Miejskiego we Wrocławiu, firma The Farm 51 z Gliwic wykonała na zlecenie Muzeum Górnośląskiego komputerową rekonstrukcję miecza. Jest ona prezentowana na wystawie obok oryginalnego, jedynego w swoim rodzaju eksponatu. Cennemu zabytkowi z Kielczy towarzyszą brązowe miecze ze zbiorów archeologicznych Muzeum.
Plan konferencji
11.00 – Powitanie gości, wprowadzenie do tematu konferencji, przedstawienie prelegentów.
11.30 – „Migracja i restytucja dóbr kultury i jej wpływ na tożsamość regionu i kraju” – referat dr. hab. Zygmunta Woźniczki (Instytut Nauk o Kulturze i Studiów Interdyscyplinarnych Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach)
12.15 – „Administracyjna droga zabytku archeologicznego – od odkrycia do zmiany właściciela” – referat Katarzyny Wieczorek-Kańczury (Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Katowicach)
13.00 – „(Nie)znana historia. Miecz z epoki brązu z Kielczy” – referat Michała Bugaja (Narodowy Instytut Dziedzictwa w Warszawie)
13.45 – Podsumowanie. Zwiedzanie wystawy
Biogramy prelegentów
Zygmunt Woźniczka – dr hab. nauk humanistycznych w zakresie historii. Pracownik Instytutu Nauk o Kulturze i Studiów Interdyscyplinarnych Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Autor ponad stu publikacji naukowych z zakresu historii współczesnej Polski, ze szczególnym uwzględnieniem problematyki Górnego Śląska i Zagłębia Dąbrowskiego. Od 2011 roku członek Komisji Historycznej PAN (Oddział w Katowicach), od 2013 roku członek Rady Stacji Naukowej PAU w Katowicach i przewodniczący Komisji Historii Śląska PAU. Ponadto od 2012 roku jest członkiem Rady Naukowej Muzeum Historii Katowic i członkiem Rady Programowej Regionalnego Ośrodka Kultury w Katowicach. Wypromował sześciu doktorów. W 2007 roku Związek Górnośląski przyznał mu Nagrodę im. Wojciecha Korfantego. Od 2008 roku jest też honorowym członkiem Światowego Związku AK, odznaczony orderem „Pro-Memoria”, przyznanym mu przez Szefa Urzędu ds. Kombatantów.
Katarzyna Wieczorek-Kańczura – inspektor w Wojewódzkim Urzędzie Ochrony Zabytków w Katowicach. Absolwentka Instytutu Archeologii Uniwersytetu Wrocławskiego oraz Podyplomowych Studiów z Zakresu Konserwacji, Kształtowania Architektury i Aranżacji Wnętrz Sakralnych organizowanych przez Politechnikę Krakowską oraz Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie. W pracy zawodowej zajmuje się ochroną i rejestrem zabytków archeologicznych oraz sprawami z zakresu architektury obronnej.
Michał Bugaj – archeolog, absolwent Uniwersytetu Jagiellońskiego, specjalizujący się w ochronie dziedzictwa archeologicznego, ratowniczych badaniach wykopaliskowych na dużych inwestycjach, epoce brązu i wczesnej epoce żelaza, ze szczególnym uwzględnieniem mieczy brązowych. Były pracownik Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Warszawie. Od 2007 roku pracownik Narodowego Instytutu Dziedzictwa w Warszawie. Od 2017 roku Rzeczoznawca Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
data: 21 czerwca 2018 (czwartek), godz. 11.00–15.00
miejsce: Centrum Edukacji, pl. Jana III Sobieskiego 2
wstęp wolny
relacja zdjęciowa z konferencji
więcej o wystawie czasowej „(Nie)znana historia. Miecz z Kielczy”