W związku z prezentowaną w Muzeum Górnośląskim w Bytomiu ekspozycją „Skarby śląskiej szafy” przygotowaliśmy długo oczekiwaną w etnograficznym środowisku naukowym publikację Vademecum strojów górnośląskich. Spotkanie z autorkami odbędzie się 8 października o godzinie 14.00 w Centrum Edukacji. Zapraszamy!
Strój tradycyjny, ludowy wiązać należy nie tylko z jego wyglądem, formą, konstrukcją, wykorzystanymi tkaninami i ozdobami, ale także z jego historią, nazewnictwem i funkcją. Kształtował się przez pokolenia, ulegał wpływom miasta, dworu i kościoła, zależny był od środowiska naturalnego oraz rodzaju wykonywanej przez ludzi pracy. Nie bez znaczenia dla jego przeobrażeń pozostawały ponadto zmiany granic, stosunki społeczne i migracja ludności. Wszystko to miało swe odbicie w używanych do wytwarzania elementów ubioru materiałach, w zróżnicowanych ozdobach, a nawet w stosowanym nazewnictwie. Dlatego też układ publikacji jest odmienny od dotychczasowego podejścia do tematyki strojów górnośląskich – elementy stroju prezentowane są tematycznie, a nie według poszczególnych regionów. To z kolei pozwala na porównawczą analizę określonych części odzieży, np. kiecek, jakli, fartuchów czy czepców.
Książka ukazuje stroje z Górnego Śląska na obszarze Polski: rozbarski (bytomski), raciborski, rybnicko-wodzisławski, pszczyński, opolski, oleski, głubczycki oraz Górali śląskich, laski i cieszyński. Zakres analizowanego w publikacji materiału obejmuje stroje damskie panien i mężatek oraz stroje męskie.
Vademecum strojów górnośląskich powstało w oparciu o cztery typy źródeł: polskojęzyczną literaturę przedmiotu publikowaną w Polsce od lat 30. XX wieku, kolekcje strojów, zbiory fotografii archiwalnych oraz materiały z badań terenowych prowadzonych od lat 50. do 70. XX wieku zarówno przez pracowników Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu, jak i przez innych badaczy oraz studentów, zgromadzone w Dziale Etnografii wspomnianego Muzeum.
Założeniem autorek było nie tylko zebranie materiałów źródłowych, ale przede wszystkim szczegółowe zaprezentowanie elementów strojów na fotografiach – z uwzględnieniem różnorodności zdobień, tkanin czy detali, jak również sposobów wiązania, upięcia, montażu czy fragmentów konstrukcji niewidocznych na zdjęciach archiwalnych i ekspozycjach muzealnych.
Publikacja oczywiście nie wyczerpuje tematu, ale ukazuje w możliwie szerokim zakresie elementy strojów górnośląskich ze zwróceniem uwagi na podobieństwa i różnice. Ze względu na bogate zaprezentowanie obiektów muzealnych oraz ikonograficznych autorki mają nadzieję, że będzie ona drogowskazem dla osób szyjących stroje, zespołów ludowych oraz pasjonatów, a dla muzealników materiałem porównawczym.
kiedy? 8 października 2023 (niedziela), godz. 14.00
gdzie? Centrum Edukacji, pl. Jana III Sobieskiego 2
kto prowadzi? Anna Grabińska-Szczęśniak, Anna Jurczyk i Daria Misiak
wstęp? wolny
