Losy żydowskich mieszkańców województwa opolskiego w jego obecnych granicach wpisane są w skomplikowaną historię regionu. Ich obecność datuje się na wiek XIII. Przybywali na Śląsk w poszukiwaniu nowego miejsca, najczęściej uciekając przed szykanami z innych terenów ówczesnej Europy. Przez wieki ziemie Śląska, w tym Górnego Śląska, kilkakrotnie zmieniały przynależność państwową, wchodząc kolejno w skład państwa Piastów, Korony Czeskiej czy Monarchii Habsburgów. W połowie XVIII wieku, w wyniku wojen śląskich, obszar województwa opolskiego w jego obecnych granicach znalazł się w Królestwie Prus. Polityka względnej tolerancji religijnej realizowana przez władze pruskie sprzyjała szybkiej asymilacji migrujących Żydów z autochtonami, którzy również pod względem językowym stapiali się z ludnością niemiecką. Czuli się ściśle związani z niemiecką nauką, sztuką i dziedzictwem kulturowym, stąd też postrzegali siebie nie jako Żydów urodzonych na terenie Niemiec, lecz jako Niemców wyznania mojżeszowego. Na przełomie XIX i XX wieku zyskali znaczący wpływ na rozwój przemysłowy regionu, stawiając kolejne zakłady, m.in. w Opolu czy Prudniku. Dynamiczny wzrost liczby ludności w lokalnych społecznościach żydowskich skutkował budową nowych, wspaniałych pod względem tkanki architektonicznej, synagog – miejsc modlitwy, nauki i spotkań.

Lata 30. naznaczone galopującym pochodem narodowego socjalizmu zepchnęły żydowskie społeczności na margines. Podczas „nocy kryształowej” w 1938 roku zniknęły, zostały spalone i rozebrane do fundamentów synagogi w Opolu, Głubczycach, Głogówku, Wołczynie, Oleśnie, Kietrzu, Prudniku, Strzelcach Opolskich i Kluczborku. Pozostały po nich, a symbolicznie również po społecznościach żydowskich, puste miejsca.

Po wojnie zacierano pamięć o obiektach i ludziach, pomijając tematykę z nimi związaną w opracowaniach historycznych i przewodnikach. Po 1945 roku niewielu przedwojennych żydowskich mieszkańców powróciło na Górny Śląsk. Tych, którym udało się przetrwać, boleśnie dotknęły czystki 1968 roku. Dopiero po przemianach rozpoczętych w 1989 roku możliwe stało się stopniowe przywracanie pamięci o nich – o miejscach i wydarzeniach z nimi związanych, a mozolnie prowadzone badania oraz działania edukacyjno-popularyzatorskie dały szansę na odtwarzanie zapomnianej historii.

kiedy? 13 kwietnia 2023 (czwartek), godz. 17.00
gdzie? Centrum Edukacji, pl. Jana III Sobieskiego 2
kto prowadzi? dr Joanna Lusek i dr Anna Domagała
wstęp? 2 zł