W poniedziałek, 21 maja 2018 roku odbyła się w Muzeum Narodowym w Warszawie uroczysta gala Konkursu na Wydarzenie Muzealne Roku Sybilla 2017, organizowanego przez Narodowy Instytut Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów.
Muzeum Górnośląskie zostało wyróżnione w tegorocznej XXXVIII edycji Konkursu na Wydarzenie Muzealne Roku w kategorii „Konserwacja i ochrona dziedzictwa kultury” za projekt „Konserwacja i ochrona Domu Modlitwy Kongregacji Wyznania Mojżeszowego w Bytomiu przed całkowitym zniszczeniem”.
Z uzasadnienia jury: „Borykająca się z trudnościami w dalszym utrzymaniu lokalu gmina zwróciła się do Muzeum Górnośląskiego z prośbą o pomoc w uratowaniu wieloletniego dziedzictwa żydowskiej społeczności Bytomia. Pomieszczenia bożnicy były użytkowane jedynie okazjonalnie i nie miały stałego nadzoru, a wieloletnie zaniedbania na wyższych kondygnacjach budynku powodowały powtarzające się zalewanie pomieszczeń. W obliczu istniejącego zagrożenia szabru i nieodwracalnego zniszczenia pozostawionego tam mienia, podjęto decyzję o włączeniu do zbiorów muzeum różnego rodzaju synagogaliów i pamiątek, ale także elementów jego wystroju, w tym ozdobnej drewnianej okładziny ścian, kaflowych pieców oraz fragmentu parkietu.
Projekt jest udaną próbą przetransferowania elementów ruchomego wyposażenia Domu Modlitwy Kongregacji Wyznania Mojżeszowego zlokalizowanego w Bytomiu, a przynależnego do Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Katowicach. Rezultatem działania jest spektakularne uratowanie obiektu w 2017 roku wraz z całym zasobem przed całkowitym zniszczeniem i pozyskanie go w partnerstwie społecznym do zbiorów.”
Konserwacja dawnego Domu Modlitwy miała miejsce wkrótce po tym, jak w sierpniu 2017 roku Gmina Żydowska Wyznaniowa w Katowicach przekazała w darze Muzeum wyposażenie i wystrój Domu Modlitwy, znajdującego się dotychczas przy placu Grunwaldzkim w Bytomiu. Częścią darowizny był liczący ponad 500 woluminów księgozbiór, stanowiący dzisiaj jeden z największych zbiorów judaistycznych w kraju, po Bibliotece Jagiellońskiej i Bibliotece Żydowskiego Instytutu Wydawniczego.
W ramach przeprowadzonych prac ratowniczo-konserwatorskich, które trwały niespełna trzy tygodnie, udało się przenieść do Muzeum kompletne wyposażenie domu, w tym między innymi aron ha-kodesz (skrzynię ołtarzową na Torę), bimę i inne elementy wyposażenia Domu Modlitwy. Uratowany został także pierwotny wystrój wnętrza pochodzący z początku XX wieku.
Pierwsza publiczna prezentacja wybranych zabytków z dawnego Domu Modlitwy odbyła się przy okazji V Międzynarodowej Konferencji Kresowej „Żydzi na Kresach Wschodnich w XIX i XX wieku” w listopadzie 2017 roku, wzbudzając żywe zainteresowanie publiczności.
Od tego czasu prace nad konserwacją i zabezpieczeniem wyposażenia i księgozbioru są kontynuowane, przynosząc nieustannie niezwykłe, wręcz sensacyjne odkrycia, ,takie jak to, że autorem jednej z książek jest ojciec noblisty Isaaca Bashevisa Singera. Stanowi ona unikatowy w skali europejskiej druk.
Obecnie w konserwacji znajduje się 10 woluminów, wszystkie zaś przeszły już podstawowe zabiegi oczyszczające i zabezpieczające. Jeden z modlitewników z kolekcji prezentowany jest podczas otwartej 16 maja 2018 roku wystawy czasowej „100 × 100. Nasze Stulecie”.
Dziękujemy za to wyróżnienie, jesteśmy z niego dumni – jednocześnie gratulujemy pozostałym laureatom i wyróżnionym.