Przepiękna, misternie wykonana biżuteria, stojak w kształcie jeża na wykałaczki, stojaki na flakony do perfum i biżuterię, zegarki kieszonkowe o niezwykłych kształtach, talerze, wazy, świeczniki w finezyjnych wzorach – to wszystko można znaleźć na nowej czasowej wystawie Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu. Ekspozycja „Alchemia epoki przemysłu. XIX-wieczne odlewnictwo artystyczne ze zbiorów Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu” gromadzi 170 niezwykłej urody eksponatów w postaci odlewów w większości pochodzących z Królewskiej Odlewni Żelaza w Gliwicach. W środę 6 listopada 2024 r. z udziałem licznych gości wystawa została uroczyście otwarta. Na wernisażu byli obecni m.in. członek Zarządu Województwa Śląskiego Joanna Bojczuk, wicewojewoda Michał Kopański i przewodniczący Rady Miasta Bytomia Michał Staniszewski. 

Ekspozycja to miejsce, w którym przemysł ciężki spotyka się ze sztuką. I choć żeliwo kojarzy się z produkcją takich przedmiotów, jak: kotły, maszyny, cylindry fabryczne czy przęsła mostów, to jednak wystawa pokazuje „inną twarz” obiektów wykonanych z metalu. W gablotach znalazły się m.in. osobliwe urządzenie będące prekursorem maszyny do szycia, puszki na tytoń czy przyciski do papieru z wizerunkiem np. znanego w Bytomiu śpiącego lwa czy Napoleona. Ciekawymi zabytkami są niewątpliwie podpórki na sztućce z motywem delfina, a także pojemnik na zapałki.

Helena Kisielewska, kuratorka wystawy:

Zdecydowaną większość tej kolekcji stanowią odlewy wykonane z żeliwa, w mniejszym stopniu z cyny, brązu i mosiądzu. Najwięcej eksponatów pochodzi z Królewskiej Odlewni Żelaza w Gliwicach. Aby mógł powstać odlew, potrzebna jest praca kilku osób: począwszy od projektanta, poprzez modelarza, formierza, odlewników, na cyzelerze skończywszy. Stąd przeświadczenie, że XIX-wieczne odlewnictwo artystyczne ma w sobie element magii. W dzisiejszych czasach podziwiamy bogactwo form tychże odlewów, kunszt ich wykonania oraz technologiczną biegłość odlewników.

Iwona Mohl, dyrektor Muzeum Górnośląskiego:

Żeliwo kojarzy się z elementami, konstrukcjami budynków, efektownymi ulicznymi latarniami, a tutaj na wystawie ujawnia swoje drugie oblicze – wdzięcznego, ale wymagającego materiału do tworzenia misternych ozdób, wysmakowanej w ażurach biżuterii i małych arcydzieł sztuki użytkowej.

Wystawie towarzyszy naukowy projekt badawczy, dzięki któremu udało się pozyskać szereg informacji na temat struktury żeliwa. Owocem tej współpracy jest prezentowany na ekspozycji film opowiadający o tym, w jaki sposób powstaje odlew. W projekcie udział wzięli: