Wzgórze św. Małgorzaty w Bytomiu, mimo że położone na uboczu i najczęściej pomijane przez turystów, kryje w sobie niezwykłą i bogatą historię.
Archeolodzy z Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu właśnie ją odkrywają!

Obecnie na wzgórzu znajduje się kościół św. Małgorzaty, cmentarz i klasztor werbistów, ale jego historia sięga dużo głębiej. W miejscu krzyżowania się ważnych szlaków komunikacyjnych, na terenie naturalnie umocnionym przez rzekę Bytomkę i jej rozlewiska, na niewielkim naturalnym pagórku, wzniesiono wczesnośredniowieczny gród, datowany na XI–początek XIV wieku. Na terenie grodu znajdowały się siedziba kasztelana i najstarszy bytomski kościół – kamienna świątynia romańska z początku drugiej połowy XII wieku.

Informowaliśmy już, że pracownicy Działu Archeologii Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu pod kierownictwem Beaty Badury i Eweliny Imiołczyk prowadzą badania wykopaliskowe, związane z remontem kościoła. Archeolodzy poszukują reliktów fundamentów dawnych obiektów. Zgodnie z oczekiwaniami badacze natknęli się już na zabytki ruchome w postaci monet i fragmentów naczyń oraz na jamy grobowe ze znajdującego się przy kościele cmentarza.

Najnowsze badania wykopaliskowe w kościele św. Małgorzaty w Bytomiu ujawniają nieznane dotychczas fakty. W wykopie archeologicznym założonym w przedsionku kościoła archeolodzy Muzeum Górnośląskiego odkryli pochówek, który został przecięty przez kamienny fundament (fot. 1). Badacze uważają, że konstrukcja powstała w drugiej połowie XIX wieku, w czasie budowy obecnie istniejącej świątyni.

Przed ołtarzem natrafiono na kamienie, które mogą być reliktem podbudowy barokowego ołtarza z poprzedniego, drewnianego kościoła, datowanego na XVII wiek (fot.2). Widoczne na zdjęciu tajemnicze okrągłe dziury w ziemi to dołki posłupowe. Same słupy zostały usunięte, być może stanowiły część konstrukcji w typie rusztowania. Jednymi z bardziej interesujących zabytków są bez wątpienia odnalezione monety, wśród nich tzw. brakteaty. Przed rozpoczęciem badań z Małgorzatki znana była tylko jedna moneta – denarek krzyżowy, który zaginął przed drugą wojną światową.

O postępach prac naszych archeologów i kolejnych, odkrywanych tajemnicach, będziemy informować na bieżąco.