13 dni z Kossakiem. Premierowy pokaz szkicu do obrazu „Nauka polowania z sokołem” Juliusza Kossaka

J. Kossak, Nauka polowania z sokołem - szkic (fragment)Premierowy pokaz zakupionego w maju szkicu do obrazu Nauka polowania z sokołem Juliusza Kossaka w Muzeum Górnośląskim potrwa 13 dni (od 7 do 19 czerwca br.). Prezentacji towarzyszyć będą trzy oprowadzania kuratorskie oraz działania edukacyjne, w tym akcja 1000 koni dla Kossaka!.

Warszawa, Petersburg, Paryż, Monachium… W wielu zakątkach Europy przez lata kształtowała się twórczość jednego z najwybitniejszych polskich artystów – Juliusza Kossaka. Ten mistrz akwareli, rysownik i ilustrator na stałe zapisał się w historii malarstwa polskiego jako romantyk z pasją oddający się batalistyczno-rodzajowym tematom. Fascynował go świat polskiego dworu, obrazował obyczaje ziemiaństwa, a także temperament mieszkańców Kozaczyzny. Każdą podróż Juliusz Kossak pieczętował teką wspaniałych ilustracji, będących efektem wnikliwych obserwacji otaczającego go świata.

Poruszaną problematykę, na różnych etapach ulegającego ewolucji warsztatu, łączył jeden wspólny motyw – koń – symbol romantycznej wolności. Kadrowany bądź portretowany był w całej okazałości, ukazany w galopie czy – jak na namalowanej w 1882 r. akwareli Nauka polowania z sokołem (stale prezentowanej w Galerii Malarstwa Polskiego Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu) – jako towarzysz człowieka w trakcie łowów. Mistrzowskie wyobrażenia tych zwierząt były pokłosiem bezcennych kontaktów Kossaka z Piotrem Michałowskim oraz studiów dzieł Théodore’a Géricaulta w paryskim Luwrze. Kontemplacja prac niderlandzkich mistrzów znalazła swoje odzwierciedlenie w partiach krajobrazów.

Po pięćdziesięciu dwóch latach od nabycia wyżej wymienionej pracy (obraz zakupiono 12 grudnia 1964 r. z prywatnych zbiorów w Warszawie), w maju 2016 r. do zbiorów Muzeum Górnośląskiego trafił szkic doskonale obrazujący drogę artystycznej wyobraźni – od pomysłu do dzieła. Szkic został zakupiony w Domu Aukcyjnym DESA w Krakowie za cenę 8000 PLN.

Zamiłowanie do łowiectwa w dawnej Rzeczpospolitej znalazło odzwierciedlenie w dziełach rodzimych twórców. Kossak temat ten poruszał wielokrotnie, rozszerzając bądź syntetyzując kompozycje. Szukając tematu do wspomnianej pracy, artysta być może sięgnął do średniowiecznej tradycji, gdzie tytułowy drapieżny ptak często towarzyszył ludziom w trakcie łowieckich wypraw. Prezentowana akwarela wraz z zakupionym szkicem to w nurcie scen polowania z sokołem prace szczególne – dopracowane w najdrobniejszych szczegółach, z rozbudowaną partią drugiego planu.

Artysta słynął z kunsztownie przygotowywanych szkiców, które (jak ten prezentowany) pokrywał siatką niewielkich kwadratów umożliwiających przeniesienie rysunku na powierzchnię obrazu. W kwestii wykonywania szkiców Kossak nie był wyjątkiem na mapie artystycznego świata, gdyż proces ten dotyczył wielu wybitnych twórców. Jednakże liczba wykonywanych przez Juliusza Kossaka rysunków przygotowawczych, poprzedzających pracę nad obrazem, sygnalizuje pieczołowitość oraz dbałość o każdy detal w trakcie przenoszenia na papier kadrów rejestrowanych w pamięci.

Twórczość Juliusza Kossaka jest jak powieść, w której każdy rozdział to kolejny etap ogromnego zaangażowania w rozwój własnego talentu. Mistrzowskie akwarele, na których widać, jak pociągnięcie pędzla nabierało coraz większej lekkości, ujawniają wrażliwość artysty, odpowiadając jednocześnie na pytania o sens wieloetapowego schematu powstawania dzieła.

Juliusz Kossak (1824 Nowy Wiśnicz – 1899 Kraków) jest najstarszym przedstawicielem artystycznej rodziny Kossaków. Swą przygodę ze sztuką rozpoczął w latach 40. XIX stulecia, kiedy to równolegle do studiów prawniczych pobierał lekcje rysunku w lwowskiej pracowni Jana Maszkowskiego. Kolejne lata spędził na samodzielnych studiach, kopiując prace mistrzów malarstwa i odwiedzając w trakcie artystycznych podróży europejskie galerie sztuki. Do końca życia pozostał wierny obszernym narracyjnie kompozycjom ukazującym polskie tradycje. Spadkobiercą idei Juliusza Kossaka był jego syn Wojciech, który autentyczność obu prac prezentowanych w Muzeum Górnośląskim w Bytomiu potwierdził lakową pieczęcią z herbem rodu Kossaków „Kos” wraz z adnotacją o autorstwie jego śp. ojca.

Agnieszka Bartków

Aby obejrzeć szkic i powstałą na jego podstawie akwarelę, należy nabyć bilet wstępu na wystawy stałe. Prace prezentowane są w Galerii Malarstwa Polskiego w gmachu Muzeum Górnośląskiego przy pl. Jana III Sobieskiego 2.


Wydarzenia towarzyszące pokazowi szkicu Juliusza Kossaka Nauka polowania z sokołem

1000 koni dla Kossaka!
W związku z zakupem nowego dzieła Juliusza Kossaka do kolekcji Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu i premierowym pokazem szkicu pragniemy zaprosić Was do udziału w niezwykłej akcji społecznej. Pomóżcie nam zgromadzić 1000 wizerunków koni – rysunków namalowanych przez miłośników tych pięknych zwierząt. Do przygotowania portretów koni inspirowanych twórczością Juliusza Kossaka zachęcamy wszystkich niezależnie od wieku i umiejętności. Na Wasze prace czekamy od wtorku 7 czerwca do niedzieli 26 czerwca.

Juliusz Kossak zajmuje w historii sztuki ważne miejsce. Krytycy uznają go za jednego z najznakomitszych polskich akwarelistów, publiczność ceni za talent portretowania koni, tradycji szlacheckiej i kresowych krajobrazów. Jego obrazy ukazują bitwy, polowania, stepy, a przede wszystkim konie – symbole wolności, sarmackiej duszy, natchnienia i pozytywnej energii. Juliusz Kossak potrafił oddać z wielkim znawstwem ruchy tych zwierząt, ich budowę, charakter, wiek. Spróbujcie i Wy! Nie zależy nam na perfekcyjnej technice. Patrząc na obrazek, chcemy wiedzieć, że tak jak Juliusz Kossak kochacie konie. Każdy koń jest wspaniały: stary czy młody, garbaty czy dumnie wyprostowany, malowany tradycyjnie czy składany z figur geometrycznych. Prace namalowane przez uczestników akcji zostaną zaprezentowane na wystawie poprojektowej.

Regulamin akcji 1000 koni dla Kossaka!

1. Namaluj wizerunek konia inspirowany obrazami Juliusza Kossaka, w dowolnej technice i formacie. Mile widziane są prace zbiorowe (rodzinne, klasowe, przygotowane przez grupy pracowników). Prace można wykonać w przestrzeni Muzeum, przed eksponowanymi dziełami Juliusza Kossaka – w tym wypadku dozwolone są jedynie techniki suche (kredki, ołówki, węgiel, sangwina etc.). Prace powinny być podpisane na odwrocie (prosimy o podanie przynajmniej imienia i wieku malującego).
2. Prześlij lub przynieś prace do Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu do Działu Edukacji lub do kasy wystawowej.
3. Prace przyjmowane są w okresie ekspozycji szkicu i akwareli Nauka polowania z sokołem w Muzeum Górnośląskim w Bytomiu (7–19 czerwca 2016 roku) oraz przez tydzień po zakończeniu prezentacji (do 26 czerwca br.).
4. Uczestnicy akcji wyrażają zgodę na prezentacje prac na wystawie poprojektowej oraz we wszelkich materiałach promujących akcję. Wizerunki koni przechodzą na własność Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu.

Prowadzący akcję: Anna Rak, Magdalena Pospieszałowska, Muzeum Górnośląskie w Bytomiu

Oprowadzanie kuratorskie Od szkicu do dzieła
Data: 10 czerwca 2016 (piątek), godz. 12.30
Miejsce: Muzeum Górnośląskie w Bytomiu, Galeria Malarstwa Polskiego
Prowadzący: Agnieszka Bartków
Koszt: bilet wstępu na wystawy stałe (normalny: 10 zł, ulgowy: 8 zł)

Oprowadzanie kuratorskie Od szkicu do dzieła
Data: 12 czerwca 2016 (niedziela), godz. 12.00
Miejsce: Muzeum Górnośląskie w Bytomiu, Galeria Malarstwa Polskiego
Prowadzący: Agnieszka Bartków
Wstęp wolny

Kopia mistrza – warsztaty artystyczne
Podczas warsztatów uczestnicy wykonają własne interpretacje akwareli Nauka polowania z sokołem, poznają techniki kopiowania, lawowania i szrafowania rysunku.
Data: 12 czerwca 2016 (niedziela) godz. 12.30
Miejsce: Muzeum Górnośląskie w Bytomiu, Galeria Malarstwa Polskiego
Prowadzący: Anna Rak
Koszt: 6 zł
Zajęcia proponowane są również jako lekcje muzealne dla grup zorganizowanych, realizowane w terminach uzgodnionych indywidualnie z Działem Edukacji (tel. 32 281-82-94 w. 127).

W świecie akwareli – technika Juliusza Kossaka
Kim był Juliusz Kossak? W świat pasji i talentu artysty będzie można wniknąć, oglądając dzieła twórcy oraz obrazy jego nauczycieli. Uczestnicy warsztatów poznają historię i tajniki malarstwa akwarelowego, by następnie samodzielnie spróbować swoich sił w tej technice.
Data: 18 czerwca 2016, godz. 13.00
Miejsce: Muzeum Górnośląskie w Bytomiu, Galeria Malarstwa Polskiego
Prowadzący: Anna Rak, Monika Bronk-Pogoda
Koszt: 6 zł
Zajęcia proponowane są również jako lekcje muzealne dla grup zorganizowanych, realizowane w terminach uzgodnionych indywidualnie z Działem Edukacji (tel. 32 281-82-94 w. 127).

Oprowadzanie kuratorskie Od szkicu do dzieła
Data: 19 czerwca 2016 (niedziela), godz. 12.00
Miejsce: Muzeum Górnośląskie w Bytomiu, Galeria Malarstwa Polskiego
Prowadzący: Agnieszka Bartków
Wstęp wolny

Na zdjęciu: Juliusz Kossak, Nauka polowania z sokołem – szkic, przed 1882, akwarela (fragment), obraz ze zbiorów Muzeum Górnośląskiego